Dorpen
In de stad was er van de bedeling een soepkoke
rij. Het was zo geregeld dat kraamvrouwen om
13.00 uur een keteltje soep op mochten laten
halen. Uit haar levensverhaal spreekt dat Dina
Breetvelt - de Haas en haar man zich altijd ver
bonden hebben gevoeld met de minder bedeel
den om zich heen.
"Het verbaasde me soms, dat al was een gezin
nog zo groot het toch weer een feest was als er
weer een kleine werd geboren en de hele buurt
te hulp schoot."
In het begin van haar praktijk heeft mevrouw
Breetvelt strijd moeten voeren tegen vooroorde
len en onwetendheid. Nieuwe vindingen op me
disch gebied en scherper toezicht op het naleven
van hygiënische voorschriften brachten de ont
wikkeling van de verloskunde in een stroom
versnelling.
Patiënten die het zich financieel konden veroor
loven deden voor de bevalling een beroep op
een arts.
Gaandeweg kwam er verandering in het tradi
tionele patroon dat de verloskunde per definitie
een vrouwenaangelegenheid zou zijn.
Mevrouw Breetvelt was iemand die leefde
tussen twee werelden in. Aan de ene kant nog
de rust en de gemoedelijkheid van het platteland
van de 19e eeuw en met daaropvolgend de snel
le ontwikkelingen op allerlei gebied van de 20e
eeuw.
"In 1947 las ik in de krant dat ik ontslagen was
als gemeente - vroedvrouw." Op 98 - jarige
leeftijd kon ze er niet bitter om zijn. "Gerefor
meerd. ja dat ben ik altijd gebleven. Maar dat
moet nu voorbij zijn. Alle kerken moeten samen
gaan, dat is beter... zo hoort het te zijn."
Dina Breetveld, geboren de Haas, verloor in 98
jaar haar Geloof. Hoop en Liefde nimmer.
Zierikzee. "De Wieken"
29 maart 1993
Dorpen zijn als samenlevingsvorm diep in het
verleden geworteld. De eerste dorpssamelevin-
gen in Zeeland ontstonden in de negende en
tiende eeuw. In de vijftiende en zestiende eeuw
kwamen de meeste van de huidige dorpen in
ontwikkeling. Over hoe de dorpen er toen uitza
gen is niet zo veel bekend. De 'gewone' be
bouwing was over het algemeen weinig specta
culair.
De meeste dorpelingen woonden in huizen met
houten of lemen wanden en een rieten dak.
De 'verstening' van de woonhuizen voltrok zich
geleidelijk en was pas in de achttiende en hier
en daar zelfs pas in de negentiende eeuw vol
tooid. Voor het traditionele dorp zijn de kerk.
het kerkhof, het kasteel en de vate beeldbepa
lende elementen. Zonder een kerk is een dorp
eigenlijk niet meer dan een gehucht.
Behalve plaats van religieuze eredienst, van
doop. huwelijk en rouw. is de kerk ook een ont
moetingspunt, een toevluchtsoord en een baken
voor de reiziger. Het kerkhof - hof bij de kerk -
is duidelijk afgescheiden van de directe om
geving. Vroeger diende het als dodenakker.
Op de gewijde grond gold het asielrecht: misda
digers zochten er hun toevlucht om uit de greep
van wetsdienaars te blijven. Heuvelburchten en
'echte' kastelen lagen tussen 900 en 1500 in de
onmiddellijke omgeving van de dorpen. De cen
traal gelegen vate vervulde een belangrijke rol
bij de drinkwatervoorziening van mens en dier.
Dorpen worden op verschillende manieren on
derscheiden. Bijvoorbeeld naar ligging, ouder
dom, inwonertal of naar plattegrond. Het ring-
dorp is de bekendste dorpsplattegrond van
Zeeland. De ring wordt gevormd door een
straat, die het daarbinnen gelegen kerkhof met
kerk omsluit. Een van de meest gave ringdorpen
is Dreischor, dat is aangewezen als beschermd
doipsgezicht. Voorstraatdorpen vertonen een
zeer eenvoudige plattegrond. Centraal staat een
straat, meestal loodrecht op een dijk, met aan
weerszijden gesloten bebouwing. Kortgene is
zo'n voorstraatdorp. Een wegdorp ontstond bij
de kruising van polder- en/of waterwegen. Vaak
is er sprake van een plein in het centrum, zoals
in Schoondijke. Kenmerkend voor de ontwikke-
439
