Zeeuwse emigratie naar Amerika
Op de 11de Historische Studiedag te Middelburg
op 6 september 1997 stond de emigratie van
Zeeuwen naar Amerika centraal. In het thema
nummer over dit onderwerp van het tijdschrift
Nehalennia, het bulletin van de Werkgroep
Historie en Archeologie van het Koninklijk
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen en
de Zeeuwsche Vereeniging voor Dialect
onderzoek, komen zijdelings ook de naar
Amerika vertrokken inwoners van Schouwen-
Duiveland ter sprake. In het artikel van P. R. D.
Stokvis wordt melding gemaakt van een gods
dienstig gemotiveerde groepsemigratie vanuit
Schouwen-Duiveland in het midden van de
negentiende eeuw. Boeren, ambachtslieden, dag
loners, schippers en voerlieden trokken naar het
verre land, dromend van een eigen bedrijf.
Mosselvissers uit Bruinisse en oestervissers uit
Yerseke vestigden zich vooral in West Sayville in
de Staat New York. In een Haags blaadje uit 1847
is een ontmoeting beschreven met Zeeuwse
landverhuizers uit onder andere Ouwerkerk,
Nieuwerkerk, Bommenede en Zonnemaire. In het
tijdschrift zijn verder bijdragen te vinden van
prof. dr. R. P. Swierenga, dr. J. L. Krabbendam
en prof. dr. J. van Marie. In de bijdrage van
J. H. F. Schwartz wordt een overzicht gegeven
van de belangrijkste bronnen voor onderzoek
naar Zeeuwse emigranten.
Sinds kort is een lijst beschikbaar van de namen van
de in de periode 1901-1920 geëmigreerde inwo
ners van Schouwen-Duiveland. Een groep onder
zoekers heeft, onder leiding van de consulent regio
nale geschiedbeoefening, A. P. de Klerk, alle gege
vens opgespoord in de bevolkingsregisters.
Zeeuwse emigratie naar Amerika 1840-1920,
themanummer 11e Historische Studiedag,
Nehalennia, aflevering 114, Middelburg 1997
(ISSN 0168-7131), 68 p.
Zeeuwse smokkelhandel
In het Tijdschrift voor zeegeschiedenis, nr. 2
1997, is een artikel te vinden over de omvangrij
ke smokkelhandel (eind zestiende eeuw tot het
begin van de achttiende eeuw) door Zeeuwse
kooplieden, waaronder ook die uit Zierikzee, op
West-Afrika. Particuliere handel was in die tijd
verboden, want de West Indische Compagnie
(WIC) bezat sinds 1621 het monopolie op de
handel naar West-Afrika. Toch bleek de smokkel
handel een lucratieve manier om de scheepvaart
rendabel te houden. Er werd gehandeld in goud,
ivoor, textiel, vuurwapens, peper, enz. De smok
kelhandelaars hadden daarmee bijna een kwart
van de goederenhandel tussen de Republiek en
West-Afrika in handen. Na 1700 was er ook
sprake van slavenhandel. De meeste informatie
in het artikel betreft de handel vanuit Vlissingen
en Middelburg. Maar ook vanuit Zierikzee wer
den smokkelschepen naar zee gebracht. De
stadsregering van Zierikzee trad, net als die in de
andere Zeeuwse steden, niet op, terwijl het wel
een illegale activiteit betrof en er grote straffen
stonden op de smokkelhandel.
Henk den Heijer, Zeeuwse smokkelhandel op
West-Afrika (1674 - 1730). In: Tijdschrift voor
zeegeschiedenis, jaargang 16 (1997) nummer 2
(ISSN 0167-9988), p.141-159. Meteen bijlage
van door de WIC geconfisceerde smokkelschepen
in de periode 1674 - 1730.
Christóbal de Mondragón
Op Schouwen-Duiveland is de naam Mondragon
wel bekend. In Zierikzee is nu een theater-café
en een theater met die naam bekend. Maar wie
was eigenlijk deze Mondragon? Enige tijd gele
den verscheen er een boekje over deze Spaanse
militair van de hand van W.A. Boekelman.
Christóbal de Mondragón, met deze accenten
wordt de naam geschreven, werd in het begin
van de zestiende eeuw geboren in Medina del
Campo in Castilië in Spanje. Zijn juiste geboorte
datum is niet bekend, waarschijnlijk 1514. In
Zuid-ltalië voltooide hij zijn militaire opleiding en
werd hij opgenomen in het leger van keizer Karei
V. Mondragón vocht in Tunis en het Duitse Rijk
voordat hij in de Nederlanden aankwam. In de
Nederlanden was het een roerige tijd: de calvi
nisten, volgens de Spanjaarden de 'opstandelin
gen' wonnen steeds meer terrein in de Zuidelijke
Nederlanden. Voor de vestiging van het absolute
Spaanse gezag werd de Hertog van Alva vanuit
Spanje naar de Nederlanden gestuurd om de
orde te bewaren. Er volgden veldtochten van
