GESIGNALEERD
PUBLICATIES OVER SCHOUWEN-DUIVELAND
De Zeeuwse landbouw
Op S oktober 1998 was het zover. Op die dag
vond de presentatie plaats van de resultaten van
het historisch wetenschappelijk onderzoek naar
de Zeeuwse landbouw in de periode 1600-1910
door de Zeeuwse historicus P. R. Priester. In
Kapelle werd het eerste exemplaar van de publi
catie aangeboden aan drs. H. H. Apotheker,
minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij.
Het onderzoek is acht jaar geleden van start
gegaan. In 1988 werd de Stichting Historisch
Onderzoek Zeeland opgericht met als doel een
fonds te vormen, dat aangewend kon worden
voor wetenschappelijk historisch onderzoek
betreffende Zeeland. De landbouwuniversiteit
Wageningen, de Provincie Zeeland, Zeeuwse
gemeenten en waterschappen en het bedrijfsle
ven leverden financiële bijdragen om als eerste
een studie naar het agrarische verleden op te
zetten. In 1990 werd Peter Priester gevraagd het
onderzoek op zich te nemen.
Priester heeft een degelijk, uitgebreid en uniek
werk afgeleverd. Het boek is een naslagwerk
voor de geschiedenis van de Zeeuwse landbouw.
Bronnenonderzoek leverde zeer veel nieuwe
gegevens op. Een tweetal conclusies zijn snel te
trekken. Ten eerste blijkt uit het onderzoek dat
de tweede helft van de negentiende eeuw niet
zo statisch was als altijd werd verondersteld.
Voorts blijkt dat de Zeeuwse boeren niet behou
dend of conservatief waren, maar juist uiterst
moderne technieken volgden om. de productivi
teit te optimaliseren.
Ruim de helft van het boek wordt in beslag
genomen door bijlagen, daarin wordt het onder
zoek nog eens in cijfers onderbouwd. Over de
situatie van de landbouw op Schouwen-
Duiveland is veel informatie té vinden: de auteur
heeft er zelfs een apart (klein) hoofdstukje aan
besteed.
In de studie worden allereerst de technische en
economische aspecten van het landbouwbedrijf
beschreven. De omgeving van het bedrijf wordt
bestudeerd: de bodem, het landschap, de bevol
king: hoe zag Zeeland er in de bestudeerde
periode eruit. Ook conjuncturele ontwikkelingen,
ecologische omstandigheden, en de juridische en
sociale context komen aan bod. In de laatste
hoofdstukken staat de teelt van tarwe en mee
krap, die ook op Schouwen-Duiveland een
belangrijke plaats innam, centraal.
Ondanks het wetenschappelijke karakter van het
werk en de hoeveelheid kwantitatieve gegevens,
is het boek zeer leesbaar. Het is een degelijk en
belangrijk naslagwerk.
Peter Priester, De geschiedenis van de Zeeuwse
landbouw, circa 1600-1910, Houten 1998 (ISBN
90-6194-378-7), 875 p., met tabellen, grafieken,
kaarten, schema's, bijlagen, illustraties, noten en
literatuurlijst. De prijs van het gebonden boek is
95,- (Hes Studia Historica, deel XX).
Zeeuwse rijksmonumenten
Niet zo lang geleden verscheen een publicatie
over Zeeuwse rijksmonumenten, niet zoals
gebruikelijk over middeleeuwse kastelen of acht-
tiende-eeuwse woonhuizen, maar van monu
menten uit de periode 1850-1945. Dit worden
de 'nieuwe' monumenten genoemd. De belang
stelling voor deze jonge bouwkunst neemt lang
zamerhand toe. De Provincie Zeeland startte eind
jaren tachtig een project om alle bijzondere en
opvallende gebouwen uit die tijd te inventarise
ren. Er werden ruim 5300 objecten en 48 gebie
den aangewezen die de ontwikkelingen op het
gebied van architectuur vertegenwoordigden.
Dit overzicht vormde de basis voor een verdere
selectie: het Monumenten Selectie Plan.
Uiteindelijk zullen er 213 nieuwe rijksmonumen
ten in Zeeland bijkomen.
In het boekje Jonge bouwkunst geselecteerd:
rijksmonumenten in Zeeland 1850-1945 van
Berit Sens, één van de medewerkers aan het pro
vinciale project, worden 90 objecten uitgebreid
beschreven en gefotografeerd. Het zijn niet
alleen voorbeelden van woonhuizen, boerderijen,
kerken, scholen, winkels, kantoorgebouwen en
fabrieken, maar ook kleinere gebouwtjes zoals
recreatiewoningen, loodsen en schuren, muziek
tenten, electriciteitshuisjes, havensteigers, sluis-
complexen, watertorens en fonteinen. In de
publicatie wordt verder een schets gegeven van
de maatschappelijke en culturele ontwikkelingen
in de periode 1850-1945 en er is een duidelijk
27
