LEDENMUTATIES
overzicht afgedrukt van de monumenten in de
provincie. Alle gebruikte bouwkundige termen
en stijltermen worden uitgelegd. Natuurlijk zijn
ook in verschillende plaatsen op Schouwen-
Duiveland nieuwe monumenten geselecteerd,
bijvoorbeeld in Nieuwerkerk de voormalige pas
torie aan de Hoge Kerkstraat 13, in Zierikzee de
twee houten loodsen aan het Sas, in Dreischor
de electriciteitstoren van de PZEM, in
Noordgouwe de meestoot Willem III, in
Scharendijke de Muraltmuurtjes en in Renesse
enkele recreatiewoningen.
Berit Sens, Jonge bouwkunst geselecteerd;
Rijksmomumenten in Zeeland 1850-1945, Goes
1998 (ISBN 90-72138-92-9), 72 p. De prijs van
het boek is 14,95.
Zeeuwse keuren
Het wetenschappelijk historisch onderzoek naar de
middeleeuwse geschiedenis van Zeeland is afhan
kelijk van de beschikbaarheid van bronnenmateri
aal. Een goede bron is bijvoorbeeld de middel
eeuwse keur. Een keur is een document waarin de
landsheer laat vastleggen, soms zeer gedetailleerd,
wat de plaatselijke voorrechten of vrijdommen zijn.
In de Middeleeuwen bestonden in Zeeland stads
keuren en landkeuren. De benaming is gebaseerd
op het gebied waar de keur rechtsgeldigheid
bezat. De Zeeuwse landskeuren werden door de
graven van Holland uitgevaardigd. De graven
bezaten delen van Zeeland in leen van de graven
van Vlaanderen. De teksten van de keuren werden
regelmatig aangepast, gewijzigd of uitgebreid,
waardoor er meerdere versies zijn ontstaan.
De twee oudste Zeeuwse keuren zijn die van Floris,
bijgenaamd 'de Voogd,' uit 1256 en van Floris V
uit 1290. De keur uit 1256 is zelfs in verschillende
versies overgeleverd: in Latijn, in het Nederlands en
in het Frans. Beide keuren hebben met elkaar te
maken. Het zijn echter niet de oudst bestaande
keuren, want er zijn oudere bekend, maar de tek
sten daarvan zijn verloren gegaan, zoals bijvoor
beeld de stadskeur van Middelburg uit 1217.
In een keur wordt in artikelen nauwkeurig omschre
ven waar bijvoorbeeld mensen aangeklaagd moeten
worden als ze een overtreding hebben begaan of
wat de bevoegdheden zijn van de baljuw, die de
rechterlijke taak van de graaf uitvoerde.
De oudste Zeeuwse landkeur is ontstaan doordat er
conflicten waren tussen de graven van Holland en
Vlaanderen over de onveiligheid in Zeeland.
Vlaamse kooplieden die regelmatig door het gebeid
vaarden, werden vaak overvallen en beroofd. De
graaf van Holland en namens hem weer de
ambachtsheren in het gebied, waren, volgens de
Vlamingen, verantwoordelijk voor deze ongewenste
situatie. In de keur zijn een aantal artikelen opge
nomen die beroving van handelaren moest voorko
men. De teksten geven een duidelijk beeld van de
situatie in Zeeland in de dertiende eeuw.
In het boek Het ontstaan van de dertiende-eeuwse
Zeeuwse landkeuren van J. G. Kruisheer worden de
twee oudste bestaande bronnen uitgebreid bestu
deerd: de helft van het boek bestaat uit tekstedi
ties van de keuren. Het wetenschappelijke onder
zoek van Kruisheer spitste zich toe op de oor
sprong, de structuur, de wijzigingen die werden
aangebracht en de manier waarop de keur tot
stand is gekomen.
De publicatie heeft duidelijk een wetenschappelijk
karakter en leest niet vlot weg, maar voor de geïn
teresseerde in de middeleeuwse geschiedenis van
Zeeland levert het veel nieuwe informatie op.
J. G. Kruisheer, Het ontstaan van de dertiende-
eeuwse Zeeuwse landkeuren. Met een teksteditie
van de keur van Floris de Voogd (1256) en van de
keur van graaf Floris V (1290), Hilversum 1998
(ISBN 90-6550-036-7), 218 p. (Middeleeuwse
Studies en Bronnen, deel LXIII). Het boek kost
45,-.
Liesbeth van der Doe - van der Geest
NIEUWE LEDEN
Mevr. M. Jaarsma - Bolijn te Berghem
Dhr. J. A. Bienefelt te Fijnaart
Stichting Duinbehoud te Leiden
Dhr. B. van der Linde te Burgh-Haamstede
Fam. A. M. Prince te Zonnemaire
Dhr. en mevr. K. Roos te Ridderkerk
28