1980 samenstelde en rondstuurde aan diverse
dialectsprekers, geluidsbandjes met interviews
gemaakt door het Meertensinstituut te Amster
dam en leden van de streektaalcommissie van
Stad en Lande, gesprekken met dialectsprekers,
losse artikelen en correspondentie in het dialect
werden bestudeerd en het Woordenboek der
Zeeuwse Dialecten (H. C. M. Ghijsen, red., Den
Haag 1964) werd geraadpleegd.
Het is moeilijk om een taal te beschrijven. De
hoofdstukken over de uitspraak en schrijfwijze
van klanken, de vorm en bouw van woorden en
zinnen zijn helder. De beschrijvingen per plaats
met alle dialectverschijnselen, diverse verhalen en
fotots en de aparte woordenlijsten over bijvoor
beeld het verkeer, het lichaam, dieren, vogels,
planten en bloemen, groenten, kleding, het weer
maken het boek voor de liefhebber van streek
taal heel aantrekkelijk.
A. de Vin, A. F. Van de Zande - Vleugels
Schutter en B. Oele, Dialect op Schouwen-
Dulveland in de 2e helft van de
20e eeuw, Biervliet 1998, 259 p. Het boek
kost 24,95.
Stadstaal
Pas geleden verscheen nog een uitgave over taal
en dialect. In de publicatie Honderd jaar stads
taal wordt de taal van twintig steden in Neder
land en Nederlandstalig België beschreven, dat
wil zeggen uit iedere provincie tenminste één
stad. Voor Zeeland wordt het Zierikzeese dialect
bestudeerd door de bekende dialectoloog J.
Berns. Hij heeft de ontwikkeling in de stadstaal
in de laatste honderd jaar gevolgd. De meeste
stadstalen ontstonden in het vierde kwart van de
negentiende eeuw. De negentiende eeuw was
een eeuw van rangen en standen en vooral de
sociale verschillen kwamen tot uiting in de taal.
Het stadsdialect werd typisch een taal van de
lagere sociale klasse. De gegoede burgerij sloot
zich eerder aan bij het streven naar een een
heidstaal: het Nederlands.
In de laatste jaren wordt juist met trots over het
stadsdialect gesproken. In Den Haag verscheen
nog niet zo lang geleden een dialectengids.
In de bijdrage van Berns over het stadsdialect
van Zierikzee worden vooral geschreven bronnen
met elkaar vergeleken. De publicatie lijst van
woorden, die gebruikt worden op het eiland
Schouwen-Duiveland en meer bepaald in en in
de onmiddellijke omgeving van Zieriksee van J.
Karreman uit 1883 is daarbij van belang. Uit dit
werk blijkt het agrarische karakter van Zierikzee.
De grens tussen stad en platteland is in die tijd
niet duidelijk. De lijst wordt vergeleken met het
Woordenboek der Zeeuwse dialecten uit 1964
en met het hierboven genoemde werk Dialect op
Schouwen-Duiveland in de tweede helft van de
twintigste eeuw en de dissertatie van A. de Vin
over het Schouwen-Duivelandse dialect. Berns
geeft diverse voorbeelden van woorden uit de
negentiende-eeuwse lijst en schetst de ontwikke
ling ervan in de twintigste eeuw. Na een uitge
breide studie blijkt dat zelfs de jongste generatie
dialectsprekers nog steeds veel woorden gebruikt
die te maken hebben met akkerbouw en veel-
teelt.
J. B. Berns, 'Zierikzee. Tussen Holland en
Zeeland. De stadstaal van Zierikzee'.
In: Joep Kruijsen en Nicoline van der Sijs (red.),
Honderd jaar stadstaal, Amsterdam/Antwerpen
1999 (ISBN 90-254-9553-2), p. 223-232.
Fotoboeken over Schouwen-Duiveland
In het voorjaar verschenen twee publicaties over
Schouwen-Duiveland. Het ene van Jan Kuipers en
het andere van Marja Visscher. Beide boeken
richten zich op de toeristen die het eiland jaar
lijks bezoeken en de inwoners van Schouwen-
Duiveland. Jan Kuipers begint zijn boek met een
kaartje van het eiland en doorkruist het aan de
hand van beschrijvingen van plaatsen en land
schappen. Prachtige foto's vergezellen zijn in
drukken. De route start op de Brouwersdam en
de Grevelingen, Ellemeet, Renesse, etc. Hij ein
digt zijn tocht bij De Val aan de Zeelandbrug.
Zijn tocht is echt toeristisch. De illustraties nodi
gen uit om de plaatsen te bezoeken. Zij stralen
rust uit. Helaas heeft de auteur relatief weinig
plaats ingeruimd voor Duiveland. Als het boek
voor alle inwoners is bedoeld zijn de Duivelan-
15