TWEE 'ROOKENDE MOOREN'
In 2006 plaatste Ons Eiland een kort verhaal van de
hand van Betty Blikman-Ruiterkamp over een voor
werp uit de collectie van de Gemeentelijke
Zierikzeese Musea. Het onderwerp was een houten
beeldje, dat vroeger aan of in de tabakswinkel in de
Korte Sint Jansstraat te Zierikzee stond. Voor het
juiste begrip volgt hier onder de verkorte tekst.
Nadat Columbus in 1492 Amerika ontdekte, maak
te ook Europa kennis met het genot van het roken.
Aanvankelijk meende men dat roken overal goed
voor was, en in het bijzonder voor de geestesge
steldheid. Wie kent niet de slagzin: een tevreden
roker is geen onruststokerVroeger adverteerde
men met een uithangbord of een afbeelding van
de koopwaar aan de gevel. Het beeldje aan de
gevel van Korte Sintjansstraat 9/11 is zo'n reclame
uiting.
Tegenwoordig is er in het pand een juwelierswinkel
gevestigd, maar vroeger was het een tabakszaak.
Daar dankt het ook zijn naam 'de Rookende Moor'
aan. Aan de winkelgevel, vaak verscholen onder de
zonwering, hangt een kleurrijk beeldje van een
bruine man met een rol tabak onder zijn arm en
een lange pijp in de mond. Er achter zijn de witte
huizen van een 'Moorse' stad te zien. Waarom
gebruikte men een kleurling om reclame te maken
voor tabak? Tabak was een product dat uit een ver
land kwam, waar alleen bruine mensen woonden.
Onderscheid in rassen kende men nog niet. In de
bijbel komt de 'kamerling uit Morenland' voor. Hij
kwam uit Ethiopië. Later werd met Morenland een
deel van Spanje (Andalusië) bedoeld. Exotische
zaken waren in de 19e eeuw in de mode. Daarom
liet men een exotisch product aanprijzen door een
bewoner van zo'n ver land, in dit geval een moor
die een pijp rookt.
Hierop ontving de redactie van Stad en Lande een
reactie. Ria van der Veken-Annaert, dochter van de
vorige winkelier, herinnert zich het een en ander
over de geschiedenis van de tabakswinkel en het
beeldje. Op onze vraag er iets over te schrijven, rea
geerde ze positief.
Bij het zien van de foto van het beeldje dat zich in
het Stadhuismuseum te Zierikzee bevindt, kwamen
bij mij veel herinneringen boven. Mijn ouders, de
De eerste Rookende Moor
(fotocollectie Gemeentelijke Musea Zierikzee)
heer en mevrouw Annaert, hebben de sigarenwin
kel De Rookende Moor in de Korte Sint-Janstraat
11 met veel plezier gerund van 1948 tot en met
1971. Mijn zus en ik zijn daar opgegroeid. Het
gevelbeeld van de Rookende Moor in Ons Eiland
was bij mijn weten het eerste beeldje. Het was van
hout, en in heldere kleuren geschilderd. Aan de
achterkant, ter hoogte van de schouderbladen van
de Moor zaten 2 ijzeren haken, waarmee het aan
de gevel gehangen kon worden. Ook 's nachts
bleef het buiten hangen. Tot de opkomst van het
toerisme. Dan wilde het wel eens gebeuren dat het
beeld, toch zo'n zestig centimeter hoog, van de
gevel werd gehaald door, laten we zeggen, aange
schoten lieden. Er werd een constructie bedacht
waarbij het beeld met zware keilbouten aan de
gevel werd bevestigd. Dat ging een hele tijd goed,
totdat we op een zekere zondagmorgen ontdek
ten, dat er een flink gat in de voorgevel zat, en
onze Moor verdwenen was. De politie vond hem
na enig speurwerk terug op een Engels jacht. Vanaf
dat moment werd hij 's avonds door mijn ouders
binnengehaald en 's morgens weer buiten gehan
gen. Begin jaren zestig van de afgelopen eeuw
is de winkel gerenoveerd. Dat was een enorm kar-
20