Kathedralenbouwer uit Middelburg
In het kader van een landelijk project ontwier
pen enkele kunstenaars voor verschillende lokaties
in Nederland een abri. Eén van die kunstenaars
was Marinus Boezem, de twintigste eeuwse kathe
dralenbouwer uit Middelburg. Hij ontwierp een
abri voor de Oosterscheldekering. Zijn ontwerp
bestond uit het grondplan van de kathedraal van
Reims. De vorm van het grondplan zou worden
uitgelegd met dezelfde soort stenen die eerder wer
den gebruikt voor de ondergrond van de Ooster
scheldekering. Zeeland veilig! Die veiligheid zou
nogmaals tot uitdrukking worden gebracht door
middel van de kathedraal als abri, een schuilplaats
door de eeuwen heen. De kathedraal zou worden
aangelegd op de onder vogelliefhebbers bekende
Dwergsternbroedplaats aan de Noordzeekant van
de Oosterscheldekering.
Zeeland veilig! Sinds 1979 wordt de broedplaats
van Dwergsterns op de Hooge Platen in de Wester-
schelde beschermd. Om te voorkomen dat de nes
ten bij hoge waterstanden wegspoelen worden
schelpen gestort om het afstuiven van het zand te
gen te gaan. Door de aanleg van een ringdijkje van
zandzakken ontstond een aantrekkelijke broed
plaats. Een abri voor Zeeuwse Dwergsterns.
Dwergsterns veilig! Die broedkolonie in de Wester-
schelde houdt al jaren stand. Toenemende aantal
len op de Hooge Platen staan in verband met af
name op de belangrijkste broedplaatsen elders:
Neeltje Jans en Zeebrugge. Overigens bedraagt het
totaal aantal broedparen in de Zeeuwse Delta al
jaren nauwelijks 300.
Het getuigt van weinig realiteitszin of misschien
juist van een overmaat aan fantasie om te veron
derstellen dat Dwergsterns zouden kunnen broe
den op of in een kathedraal. Hoewel ze even bid
den voordat ze duiken naar prooi in het water,
zullen Dwergsterns niet naar een kathedraal gaan.
De enige kans tot nu toe om dan in godsnaam
maar met de kathedraal naar de Dwergsterns te
gaan, ja, die kans is dus bewust onbenut gebleven.
Ik probeer me voor te stellen hoe Dwergsterns net
zoals hun grotere neef de Noordse Stern de stenen
van het grondplan van de kathedraal van Reims
zouden gebruiken om uit te kijken over de omge
ving en om wandelaars die rond en over de broed
plaats lopen vanaf die uitkijkplaats dreigend tege
moet te vliegen. Door middel van een uitgekiend
natuurplan zou de kathedraal met de jaren steeds
verder wegzakken in het opstuivende zand en de
broedende Dwergsterntjes in de kathedraal zou
den steeds talrijker worden.
jX!I!v 'M# I I II I
j$»
•mu s t s 4 (>i
r t 111111
Plattegrond van de kathedraal te Reims (bwj. 1210-41).
Op de Dwergsternbroedplaats kwam geen ka
thedraal. Een verkleinde plattegrond van de kathe
draal van Reims ligt inmiddels naast het Topshuis.
Tot ieders tevredenheid is aan die plaats de voor
keur gegeven. Dus ook tot tevredenheid van de
kunstenaar.
Hoewel Marinus Boezem in eerste instantie op
de broedplaats van de Dwergsterns zijn kathedraal
gerealiseerd had willen zien, was dat niet omdat
hij daarmee zijn preoccupatie met "vliegen" tot
uitdrukking wilde brengen. Wie het werk van Boe
zem kent komt echter vrij snel op zo'n gedachte.
Men hoeft bijvoorbeeld slechts te denken aan zijn
"Sculpture gothique" uit 1980 Dat werk bestaat
uit een laken met daarop in inkt gedrukt het
grondplan van een kathedraal en op die lap stof
bevinden zich drie meeuwachtige opvliegende
bronzen vogels. Boezem toonde ook in ander werk
al dat hij niet ongevoelig is voor het vogelleven.
Zijn performance "L'uomo volante" (1979) wijst
in die richting evenals de installatie, die hij enige
jaren geleden maakte in de Vleeshal in Middel
burg: "degli uccelli" een nest van stalen balken
met daarin eieren van pitriet met een doorsnede
van meer dan een meter. Het verband tussen ka
thedralen en vogels maakte hij ook enkele keren
zichtbaar door het grondplan van een kathedraal
uit te leggen met gebruikmaking van duivenvoer.
Wordt het ontzien van de broedplaats beloond
met een toename van de broedende Dwergsterns
op Neeltje Jans of kiezen de pioniers het komende
broedseizoen voor de abri in de Westerschelde?
Gaan ze wellicht naar Zeebrugge? Of zorgen ze
voor een tijdelijke toename van het aantal broed
paren op de eilandjes in het Krammer/Volkerak?
De Dwergsterns wordt geen stroobreed in de weg
gelegd, laat staan een kathedraal.
Literatuur
MUSÉE SAINT PIERRE, 1988 catalogue "Boezem" Lyon
KEES DE KRAKER, 1994 "De Grevelingen geteld" Natuur- en
Recreatieschap de Grevelingen
MEININGER P. L., 1986 Kluut Recurvirostra avosetta, plevie
ren Charadrius en sterns Sterna als broedvogels in het Deltage
bied in 1979-85, Limosa 59.
9
