Zuid-Bevelandse
kerken
DE KERK TE KADELLE
III Kapelle
J. A. FREDERIKS.
Ifcinrkft uait abeele Jacob ÜBillemsz. gieter gooertssa hcijit $tiil dries Millemsx.
3
G. J. LEPOETER
FOTOGRAFIE: WIM RIEMENS
De toren.
Dat de uit Vlaanderen afkomstige
ridders van der Maelstede, die in de
Middeleeuwen dit gebied van de graaf
als leen toebedeeld kregen, tot de
machtigste ambachtsheren in de hele
regio behoorden, kunnen we anno 1979
nog steeds met eigen ogen zien. Zij zijn
het namelijk geweest die in de bouw
van de Kapelse kerk en vooral de toren
hebben trachten aan te tonen, dat ze
met kop en schouders boven de andere
ambachtsheren uitstaken. En ze zijn er
in geslaagd; we zeggen niet teveel als
we met de Amerikaanse dichter
Longfellow spreken: „Zij lieten een
voetstap na in het zand van de tijd".
Tot op de dag van vandaag staat toch
de toren, ondanks de zware
beschadigingen in de laatste
wereldoorlog, als een baken bij uitstek
in het Zuid-Bevelandse landsghap. We
kunnen met recht stellen dat we in deze
toren een uniek bouwwerk bezitten;
met zijn 65 meter de hoogste in
Zuid-Beveland, fors en kloek, maar toch
ook bijzonder sierlijk met de 25 meter
hoge, slank ogende spits.
De toren is geheel uit baksteen, de zgn.
Zeeuwse moppen, opgetrokken. Ook de
grote achtkantige spits bestaat volledig
uit metselwerk, iets wat in ons land
zeer weinig voorkomt.
De paren steunberen aan de toren, die
zich naar boven toe verjongen, zijn
typerend voor de Vlaamse kustgotiek.
De steunberen reiken tot de
klokkenverdieping en worden daar met
een waterlijst aan elkaar verbonden.
Aan de oostzijde ontbreken de
steunberen. Met de aan die zijde grote
open spitsboog zijn ze er het bewijs van
dat de toren tegen een ten tijde van de
bouw bestaand kerkschip is
aangebouwd.
Onder het grote venster boven de
ingang van de toren bevindt zich een
zandstenen lijst waarin het jaar 1427 is
gebeiteld; zodanig dat tussen 14 en 27
ruimte is overgelaten, waarin een
monogram is aangebracht. Over de
betekenis van het aangebrachte jaartal
bestaat geen zekerheid. Mogelijk is het
het jaar waarin de toren gereed kwam,
of het jaar dat de ingangspartij werd
toegevoegd. Ook over de in deze
zandstenen lijst ingegrifte namen
Heinrich van Abeele, J acob Willemsz,
Pieter Govertsz, Hein Stül en Andries
Willemsz is weinig te zeggen. Waren
het bij de bouw van de toren of delen
van de kerk betrokken bouwmeesters of
misschien geestelijken? De in de loop
der tijden meest besproken onderdelen
van de toren zijn de vier torentjes op de
hoeken van de vierkante romp, die
inderdaad mede het totaalbeeld in
sterke mate bepalen. Zeker is dat
tegenwoordig de hoektorentjes in deze
vorm in ons land nog slechts op één
andere plaats voorkomen, namelijk op
de toren van de Oude Kerk te Delft.
Maar de betekenis van de hoektorentjes
gaat niet verder dan een uitingsvorm
van de Vlaamse gotiek. Er zijn wel
meningen verkondigd dat de kerk van
Kapelle als Moederkerk werd
beschouwd, dat het wat te maken heeft
met de verheffing van de kerk tot
DOOR
(Overdruk uit: Bouwkundig Tijdschrift deel V, 3de stuk;.
Op ruim een uur afstand van Cfoes ligt het dorp Kapelle, aan het station Kapelle-
Biezeiinge van den Staatsspoorweg. De welvarende en nette plaats is schilderachtig gelegen
tusschen het zware geboomte en uit de verte reeds kenbaar aan haar 65 meter hoogen
kerktoren, die zich statig boven het groen verheft.
De kerk vormt met den toren één geheel en is een der fraaiste en merkwaardigste
monumenten van dien aard in Zeeland; dagteekenende uit het begin der XV" eeuw, zooals
blijkt uit een opschrift boven den hoofdingang, aan de voorzijde van den toren. Dit op
schrift luidt aldus-.
1427
Tusschen 14 en 27 van het jaartal treft men
een monogram aan dat hiernevens op ongeveer
één vijfde der ware grootte is weergegeven en
waarvan de beteekenis onbekend bleef.
Vermoedelijk hebben wij hier het merk-
teeken van den bouwmèester der kerk voor ons -)
zooals men dit meermalen bij middeleeuwsche
gebouwen aantreft. De mededeeling daarvan kan
misschien voor anderen eene opwekking zijn om
De streksteenen zijn hoog of lang 28 cM.
3) Van gewaardeerde zijde werd ons de opmerking gemaakt of bij dit teeken ook gedacht moet worden aan eene
samenvoeging der initialen van een der heeren van Maelstedeeen aanzienlijk geslachtdat toen ter tijde te Kapelle bloeide
en zeker aandeel in de stichting der kerk /.al gehad hebben.
