6
genoemd en dat heeft weer te maken met
de overlevering dat hij, na het geloof te
hebben verkondigd in de oosterse landen,
tenslotte in Armenië op last van de koning
gedood zou zijn door hem levend de huid
af te stropen en daarna te onthoofden. Hij
werd de patroon voor de leerlooiers. Te
Nisse heeft hij het mes in de rechterhand
en het boek in de linker. Op vele
afbeeldingen wordt ook de afgestroopte
huid getoond.
5. Matthias met hellebaard.
Tenslotte, met de uitdrukkelijke bedoeling
niet volledig te zijn, nog Matthias, die de
plaats van Judas heeft ingenomen. Hij
zou werkzaam geweest zijn in Juda en
Jeruzalem. Bij de Hoge Raad aangeklaagd
werd hij gestenigd. Te Nisse is de
hellebaard als attribuut toegevoegd
(afbeelding 5).
Heel geestig steken onder de lange tunica
de tenen uit. Het is een algemeen
kenmerk dat de apostelen steeds worden
voorgesteld met blote voeten. Men kan dit
vinden in Lucas en de Romeinenbrief. Op
weg naar het doel draagt men geen
reiszak en geen schoeisel (Lucas 10: 4);
hoe schoon zijn de voeten van hen die de
boodschap van vrede brengen (Rom. 10:
15).
Beeldhouwwerk
In het bijzonder aardige boekje van vier
studenten in de kunstgeschiedenis: Langs
de oude Zeeuwse kerken, kan men lezen
dat het mogelijk uit Vlaanderen
stammende gebruik (vergelijk de Onze
Lieve Vrouwekerk te Damme) om tegen
de muurstijlen onder de kap
beeldhouwwerk aan te brengen in de 14e
en 15e eeuw veel weerklank in Holland en
Zeeland vond. Jammer genoeg zijn de
meeste van deze beelden door
verschillende oorzaken verloren gegaan.
Zou hieraan mede de beeldenstorm en de
reformatorische afkeer van de gesneden
beelden" debet zijn? Als we tellen zijn er
nog vier kerken waarin we in Zeeland
dergelijke beelden terug kunnen vinden:
Brouwershaven, Kapelle, Kloetinge en
Nisse. Een vergelijking leert ons dat die
van Nisse de mooiste zijn. Zij dateren van
het einde van de 15e eeuw.
De apostelfiguren zijn niet het enige
beeldhouwwerk in de kerk. Op de
kruispunten van graten en gordingen, een
ander zegt op de knooppunten van de
gordelbogen, bevinden zich schijven of
gewelfschotels met een middellijn van 27
cm. Daarop zijn de koppen van de twaalf
apostelen gesneden afgewisseld met de
wapens van de heren van Borssele (zwart
met zilveren dwarsbalk) en van Hendrik
van Borssele, heer van Vere en andere
heerlijkheden waaronder Nisse. Deze is
vermoedelijk de bouwheer van het koor,
dat kort na 1450 werd opgetrokken. De
koppen zijn door een ander gesneden dan
de apostelfiguren. Wel corresponderen de
koppen met de figuren daaronder. Is de
beeldhouwer van de figuren onbekend, de
snijder van de koppen heeft tweemaal met
zijn monogram E getekend. De koppen
de de stoerheid hebben van Zuid-
Bevelandse boeren zijn zeer verschillend
van uitdrukking.
De polichromering is: gezichten vlées-
kleur, hoofdhaar en baard zwart, voor
mantel en achtergrond zijn sterke kleuren
6. De barokke preekstoel, in 1679 vervaardigd.
gekozen.
Als sluitstuk vinden we boven de plaats
van het altaar de gewelfschotel waarop de
kroning van Maria wordt voorgesteld. Het
is een groene schijf van 5314 cm. God de
Vader is als een bisschop met mijter en in
een rode mantel gekleed terwijl Maria in
een eenvoudig blauw kleed is gehuld. Het
artikel van Por eindigt:
„Zoo is het gepolichromeerde
beeldhouwwerk een heerlijk overblijfsel uit
vroegeren tijd (1480). Het geeft nog zoo
duidelijk te zien, met welk een liefde en
toewijding het werk uitgevoerd werd.
Daardoor is ook in ieder beeld of kop iets
bijzonder aantrekkelijks, dat ze met de
anderen niet gemeen heeft, leder is
bijzonder getypeerd, ieder op zichzelf
bewerkt, maar steeds in verband met de
anderen. Daardoor vormt het dubbel
twaalftal en de Kroning van Maria een
geheel met het kerkgebouw, en verhoogt
de schoonheid van de architectuur."
Hoe zal de predikant zich hebben gevoeld
toen hij de nieuwe, in 1679 vervaardigde
preekstoel (afbeelding 6) mocht
beklimmen om het woord te verkondigen?
Deze is van een barokke weelderigheid die
in calvinistische ogen toch wel iets van
overdaad moet hebben gehad. Rechts in
het koor bevindt zich een laat
middeleeuwse bank met gotische panelen
en schilddragende leeuwtjes (afbeelding 8
en 9), die door het aanpakken enigszins
