Zij bouwden
voor
de toekomst
20
P. S. J. BEEKHOF-KOOLE
„Tot zijn groot verdriet heeft de
Middeleeuwse burger zijn kathedraal
nooit voltooid gezien; hij kon slechts
hopen, dat zijn kinderen ooit het
einde van die eeuwige chaos zouden
mogen aanschouwen".
Met deze zin uit het boekje „de Bouw
van een kathedraal" typeert Jean
Gimpel trefzeker, hoe de situatie was
in een door zijn stadsmuren
ingeknelde, overvolle stad tijdens de
bouw van de nieuwe kerk. Want
nadat in 1144 het door Abt Suger
verbouwde koor van de St. Denis
gewijd was in tegenwoordigheid van
Lodewijk VII, alle edelen van het
koninkrijk plus de meeste
aartsbisschoppen en bisschoppen,
wilde elke stad van fatsoen deze
prestatie evenaren en haar kleine
donkere Romaanse kerk omtoveren
tot een imposante en lichte
Gothische. Met dit besluit, meestal
genomen door de bisschop en z'n
college van kanunniken, kwam in die
tijd alles op gang. „In een
afgebakende ruimte", zo gaat Gimpel
voort," te midden van de karren, die
de bouwmaterialen aansleepten,
verrichtte ieder ambacht afzonderlijk
zijn werkzaamheden. Daar waren
steen houwers-beeld houwers,
metselaars, kalkmakers
(„plaesteraars" of „muerkorsters"),
leidekkers, steigerbouwers, smeden,
„pickaerts" (slopers), loodgieters.
steenzetters en nog tal van andere
soorten ambachtslieden druk in de
weer. Steigers tegen de muren
onttrokken het gebouw gedeeltelijk
aan 't oog".
Kerkbouw was dus een enorme
operatie, waarbij talloze problemen
moesten worden opgelost.
Allereerst moesten de huisjes en
kloosters, die tegen de oude kerk
aangebouwd waren, worden
onteigend en gesloopt, iets, dat ook
toen ruzies in soorten en allerlei
processen op gang bracht. Nadat
deze kwesties enigszins naar
genoegen geregeld waren, konden de
pickaerts met slopen beginnen.
Intussen waren de steenpoelders in
ploegen van acht man al naar de
steengroeven vertrokken om daar
duizenden kubieke meter steen uit te
hakken. In de documenten zijn deze
mensen min of meer vergeten, die
nauwelijks beter betaald dan een
ongeschoolde sjouwerman en
werkend onder vaak abominabele
arbeidsomstandigheden, ook nog het
risico liepen „stoflongen" (silicose) op
te lopen, een ziekte, die menigeen
fataal is geworden, 't Zandsteen
besluit, het verbod om zandsteen te
verwerken, kwam pas in 1951 tot
stand! Het vervoer van steen in de
middeleeuwen was duur, daarom
gaven naar de groeve gestuurde
steenhouwers de uitgehakte blokken
daar al hun voorlopige of definitieve
vorm.
Tussen alle bedrijven door stond de
bouwloods al tegen de kerk, waar de
Balanspoort Middelburg.
