19
de kerkmuren 14). Dit ter ere van de twaalf
apostelen, die aangeduid worden als het
fundament van de kerk. Hierna kan de
kerkwijdingsmis beginnen.
Verleden tijd
In dit artikel hebben wij getracht de aan
dacht van de lezer te bepalen bij enkele
belangrijke aspecten van de symboliek
als uitermate wezenlijke elementen van
de christelijke kerken, of ruimer gesteld
van het christendom. Het moge duidelijk
geworden zijn dat niet de symbolische
betekenis en het gebruik zijn bepaald
door de bouwwerken, maar dat de bouw
werken zijn opgericht en ingericht naar
de richtlijnen van de op de symboliek
gebaseerde gebruiken en rituelen.
Het feit dat wij dit artikel in de verleden
tijd hebben moeten schrijven wijst er op
dat de moderne Westerse mens, voorzien
van alle comfort en technische gemak
ken, hier geen weet meer van heeft. Het
protestantisme heeft van meet af aan - te
rigoureus - gebroken met alle symboliek.
Maar ook de roomskatholieke kerk is - al
is dit proces geleidelijker verlopen - ver
vreemd van veel van de oude waarden.
We citeren in dit verband J. A. Alberdingk
Thijm, de bekende en gezaghebbende
19de eeuwse katholieke schrijver en
hoogleraar in de kunstgeschiedenis: "De
Heilige Linie is de spina dorsalis (rugge-
graat) van de kerkelijke bouwkunst; en de
kerkbouw is het middenpunt en de vol-
tooying aller kunstbeoefening. Als de
Heilige Linie valt - zal men zich hierin
troosten, dat de geheele kunst valt, en
dat men aan het begin van het Einde
staat, waar althands onze georiënteerde
kerkassen nooit hebben nagelaten heen
te wijzen, en dat zij dus niet behoeven te
duchten"15).
Aan het eind van zijn boek schrijft hij
"Het hoofd onzer kerken al of niet naar
het Oosten te kunnen richten, is door
gaands een vraagpunt, dat meer dan
eene beantwoording toelaat: maar zeker
is het, dat zoo de zucht naar het Land,
waar de bakermat van ons voorgeslacht
gestaan en onze godlijke Meester
geleefd, geleden en gezegevierd heeft,
maar half zoo vurig was als hét heimwee
der meeste Christenen naar de lusthoven
en goudfonteinen van den Mammon, de
mogelijkheid zich sterk zou vermenigvul
digd zien, om de kerken te richten over
eenkomstig de bouwleer der vaderen" 16).
Dat was in 1858.
Tenslotte: de moslims die de laatste
decennia in vrij grote getale in ons mid
den zijn, worden door velen van ons,
vaak onbewust nog wat meewarig beke
De kerkwijding. De bisschop beschrijf! met de punt van zijn staf op de kerkvloer getrokken diagonalen, (tekening H B.
J. Arendsen).
ken. Wij zijn evenwel van mening dat,
ondanks onderlinge verschillen, hun con
sequente houding in het handhaven van
hun geloofssymboliek - als bijvoorbeeld
het oriënteren van hun moskeeën en het
bidden in de richting van Mekka - een
grote mate van saamhorigheid en innerlij
ke kracht uitstraalt. Zodanig dat het ons
ook wat jaloers zou moeten maken.
