17
Overzicht van 'net interieur van de Nieuwe Kerk te Middelburg vóór de restauratie. De preekstoel en het doophek, beide uit 1727, zijn van snijwerk voorzien. Rechts nog juist in beeld het
orgel uit 1860, dat in de plaats kwam van het afgebroken instrument uit 1597 De foto is genomen vanaf het z.g. Brandbocht, dat zich boven de ingang van de Westgevel bevond. (RAZ,
Zelandia illuslrata, verzameling prentbriefkaarten reproductie E.F.P.)
fen de binnenzijde van het kerkgebouw
de dagkanten der kozijnen en beschadig
de muren moeten gepleisterd met gego
ten kalk en gips. Voorts zullen er twee
portalen van eikenhout komen in eenvou
dige paneelverdeling (elk met dubbele
deuren en 'zephirsluiting' 21Voor de
beide toegangen zullen openingen in de
muur gehakt worden en de bestaande
bochten en banken vermaakt; de bescha
digde houtwerken overgegrond en twee
maal in de op te geven kleuren geverfd of
geëikenhout
Commentaar van Cuypers op de teke
ning van Frederiks
Nadat hij de ontwerptekening van Frede
riks had ontvangen gaf Cuypers zijn com
mentaar 22). Zijn kritiek blijkt o.m. uit een
aantal vraagtekens, die hij bij de afbeel
ding zette. Zo betwijfelde hij of de als top-
versiering getekende pinakels als oor
spronkelijk konden worden beschouwd.
Hij wilde weten waarop die vormgeving
gegrond was Volgens Frederiks waren
de pinakels wel degelijk oorspronkelijk;
hiervoor verwees hij naar de tekening van
Tuyter Bovendien, zo stelde hij, zou een
dergelijke gevelbeëindiging ook zijn voor
gekomen op de voorgevel van het v.m.
Ammonitiehuis in Middelburg, afgebeeld
in de Kroniek van Smallegange. Waar
schijnlijk bedoelde hij de gravure van
's Lands Giet-huys (de z.g. nieuwe refter),
die wij in die Kroniek aantreffen op pagi
na 429. In tegenstelling tot wat Tuyter
tekende is de toppinakel hier niet over-
hoeks. In elk geval wilde Cuypers nog
een detailtekening van de topversiering
zien voordat dit onderdeel zou worden
uitgevoerd. Het eindresultaat was dat de
gerestaureerde toppen geen hoge pina
kels met een kruisbloem kregen - versie
Frederiks - maar wel een beëindiging
naar het model van Tuyter's tekening,
d.w.z. zonder kruisbloem en ook lager
van model
Tegen de vervanging van de ronde
ramen bovenin de gevel door kleine lang
werpig vierkante stenen kozijnen en het
voorzien van de grote vensters met mon-
tans en traceerwerk had Cuypers geen
bezwaar. Een ander onderdeel waar Cuy
pers opmerkingen over maakte was het
maaswerk in het 'couronnement', d.w.z.
bovenin de grote vensters. Het bevatte te
veel details en zou volgens hem beter
voldoen indien het werd uitgevoerd naar
een door hem verschafte schets. Wij zien
op afbeeldingen van de fagade na de
restauratie dat het maaswerk in de kop
pen van de gotische vensters inderdaad
een rustiger tracering heeft gekregen dan
door Frederiks voorgesteld.
De traptoren is opgemetseld tot 25 meter,
d.w.z. hoger dan Frederiks' bedoeling
was. Ook kwam er een toegang tot de
traptoren aan de buitenzijde en niet van
uit het kerkgebouw, zoals Frederiks
tekende. 22) In de stukken wordt niet
ingegaan op het hoe en waarom van
deze kwestie Te oordelen naar de op het
ontwerp aangebrachte vraagtekens moet
de vorm van de steunberen ook een dis
cussiepunt zijn geweest De contreforts
zijn inderdaad anders van model dan op
Frederiks' ontwerp: zij tonen de meeste
overeenkomst met de schraagpijler tegen
de Zuidgevel van het kerkgebouw, dus
de steunbeer die na de verbreding van
de Westgevel in 1571 tot stand kwam. Zij