12
De nieuw ingerichte Groenmarkt le Middelburg met het ronde
eens ron.de ramen. (Foto bezit, van W.P. van der Heijden)
de westgevel van de consistoriekamer Boven de gotische kerkvensters van de Nieuwe Kerk bevinden zich everi-
Bor en Vari Meieren beschreven zijn. De Prins
hield op 24 februari zijn zegevierende intocht in
Middelburg. Hij gaf toen aan Zeeland de bestuurs
vorm, die het meer dan twee eeuwen heeft gehou
den en waaronder het gewest in de zeventiende
eeuw zijn hoogste bloei heeft kunnen bereiken
7) Tevens werd besloten hel verfwerk in de kerk le
vernieuwen; daar was indertijd alles in verschillen
de kleuren geschilderd Nu wilde men de kerk wit
ten, waardoor een stemmig interieur zou worden
verkregen.
8) P.A Scheen 'Lexicon Nederlandse Beeldende
Kunstenaars 1750-1950', 's-Gravenhage 1970,
p 604
9) Provinciale Zeeuwsche Courant 1925, bijvoegsel
9 april.
10) J.W.L. Hilkhuijsen 'Atelier van gebrand glas 'I Prin
senhof', p 118-127. De Stad Delft, Cultuur en
Maatschappij van 1813 lot 1914, Delft 1992
11) Niet overal was de kerkvoogdij voor hel plaatsen
van gebrandschilderde ramen. In hetzelfde jaar
1924 zouden in de Domkerk te Utrechl Iwee van
dergelijke glazen geplaatst worden een Toorop
raam en het raam der vier Evangelisten. Op ter
tekening gelegde lijsten mei hel dringende ver
zoek aan kerkvoogden en notabelen hiervan af te
zien werden duizenden handtekeningen gezet
Niet alleen ging het om deze ramen maar alles wat
verder in strijd was mei de 'kerkelijke Reformatie'
Het College kwam echter niet terug op het besluit
de beide ramen te plaatsen. Provinciale Zeeuw
sche Courant 1924, bijvoegsel 26 november.
12) Het pand werd gebouwd van 1904 lot 1905 door
de aannemer C A. Goethals te Middelburg, moge
lijk in de ontwerpfase geassisteerd door zijn zoon
architect A L J Goethals (net als de in 1904 opge
leverde vijf herenhuizen aan de Loskade te Middel
burg (Provinciale Zeeuwsche Courant 1904, 22
maart).
Het ontwerp van de ramen is van de hand van C A
Goethals (gesigneerd in de linkeronderhoek van
het middelste raam op het eerste bordes). Het glas
in lood is gemaakt bij hel atelier 't Prinsenhof te
Delft (gesigneerd in de rechterontierhoek van het
zelfde raam).
Hier in het glas zijn zonnebloemen als hoofdmotief
aanwezig, aansluitend bij terugkerende elementen
als plantaardige motieven zoals druiventrossen en
-bladeren en bomen in de wanden en plafonds in
het interieur, bijna alle een sjabloonbeschildering
in pasteltinten
13 Zie Guicciardini "Beschri|vinghe der gantscher
Nederlanden' door Ludovicum Guieciardinum,
Edelman van Florence (vertaald in het Nederlands
door Cornelium Kilianum) In 1558 verscheen de
eerste editie in het Italiaans, Guicciardini was dus
een tijdgenoot van Boisot De Nederlandse ver
taling verscheen In 1612. Onder de watergeuzen
waren maar 13 Zeeuwen! Vriendelijke mededeling
van S.H Hooglerp
14) Provinciale Zeeuwsche Couranl 1929. 9 november.
15) Bij de herbouw van de kerk na de oorlogsschade
werd hel middenvenster in de zuidgevel voorzien
van gewoon glas in lood, net als de andere ramen
in hel Abdijcomplex. Er is in 1963 een Comité
gevormd in verband met het feit dat de in 1940
veroorzaakte schade aan het Abdijcomplex bin
nenkort volledig zou zijn hersteld. Hel plan ont
stond toen in de zogenaamde tussen-kerk audito
rium) glas in loodramen aan le brengen. Er werd
een lijst, opgemaakt van de kwaliteit van recent ver
vaardigde gebrandschilderde ramen, welke voor
bezichtiging in aanmerking kwamen, waaronder in
België vervaardigde exemplaren. Hierbij bleek dat
de vensters in hel Ministerie van Landbouw en Vis
serij. gemaakt door Karla Wenckebach, zeer
gewaardeerd werden
16) Dit oxaal scheidt de Koorkerk van de zogenaamde
trouwkerk, eens het auditorium voor de Illustere
School. Deze afscheiding was in blank hout uitge
voerd.
17) DU lijstje werd van tijd tol tijd naar het Rijksbureau
voor Kunsthistorische Documentatie (R K.D in
"s Gravenhage gezonden Afgezien van deze bron
bleek het R.K.D ook over allerlei bijzonderheden
te beschikken, die in de volgende paragraaf ver
werkt zijn.
18) Het Zierikzeese raam stelt de bevrijding van Zee
land voor De centrale figuur is een vrouw, die zich
door de innerlijke kracht van haar kluisters ontdoet:
zij slaaf nog mei haar voelen in de inundatievioed,
doch haar rouwkleren vallen van haar af en achter
haar doemt de nieuwe horizon op.
19) Afbeeldingen van door F, Schilt-Geesink gemaakte
ramen en bijzonderheden daarover bevinden zich
in 'Glas in lood in Nederland 1817-1968', hoofdre
dactie Carine Hoogveld, S.D.U., 1989, no. 115 en
no. 300
20) Bijzonderheden over deze kunstenares in P.J M
Jacobs, 'Beeldend Nederland', Tilburg 1993 en
tevens 'Glas in lood etc.', p. 326.
21) De ramen voor dit 13de eeuwse kerkgebouw in
Winschoten zijn historisch een unicum omdat, zij in
nauwe samenwerking werden gemaakt met een
predikant eri een glazenierster
Daardoor werd een grote samenhang in onder
werp en stijl verkregen.
22) Soms slaat 'het Abdijcomplex': Fries Dagblad 30
mei 1953.
23) G S. van Holthe tol Echten 'De West- en Noordge
vel van de Nieuwe Kerk te Middelburg vernieuwd
in het begin van de 20ste eeuw', Bulletin Stichting
Oude Zeeuwse Kerken, september 1993, p. 16
