Hijsen in Middelburg, een verhaal over oude stadskranen
en een breedte van 1.02 m. Zowel aan de voorzijde als aan de achterzijde
van de kraan was een kraanarm. Hiermede kon met vier man een last van
1000 kg worden gelicht. Tot in verre landen was de kraan bekend, want in
sommige handelsdocumenten werd bepaald, dat het schip moest terugke
ren 'a la crane'Deze aanduiding was synoniem voor de Antwerpse haven.
De eerste voorganger van deze kraan werd al in 1263 vermeld en diende
voornamelijk voor de afhandeling van wijnen. Dat gold ook voor de in
1369 gebouwde kraan, die de eerste moest vervangen, en die nog aan
beide zijden, zoals gebruikelijk, een treerad had.
De drie genoemde kranen waren steeds gelegen op een landtong of aen-
werp. aenwerf aan de Schelde. Eén van de veronderstellingen voor de oor
sprong van de stadsnaam 'Antwerpen' is de plaats van deze kraan. De
nieuwe kraan 1546) werd op dezelfde landtong gebouwd, maar de oude
kraan bleef nog een paar jaar dienst doen. De plaats was goed gekozen,
aan een mui, die bij laag water nog voldoende diepte had voor de schepen.
Een mui is een verdiepte stroombedding tussen twee zich vernauwende
oevers, een verschijnsel dat zich dikwijls bij zeearmen en riviermondingen
voordoet. De namen Arnemuiden, in de monding van de Arne, en St. Anna
ter Muiden verwijzen hier naar.
Gerecht en gericht rond de stadskraan
Een zekere Jan van Polen werd op 4 augustus 1481 door baljuw, burge
meesters en schepenen van de stad Middelburg veroordeeld tot een merk
waardige straf. Hij had 'zekere rebellicheit en ribauderie' (bandeloosheid)
bedreven en werd veroordeeld 'tot desen simpele correctie', zoals in het
vonnis staat. De eenvoudige correctie bestond uit het 'doen hangen aan de
108
Artist impression van
het kraanhoofd te
Antwerpen, 1564, met
links de nieuwe kraan
(uit 1546) en rechts de
oude kraan van vóór
1263. (Antwerpsche
Tydinghen jrg. 10 (1989)
nr. 4).
