De volksbond-bibliotheek te Domburg
,.G. Trimpe Burger- In het gedenkschrift '100 jaar Volksbond tegen Drankmisbruik 1875-
lekking 1975' lezen we dat volksontwikkelingswerk altijd een belangrijk middel is
geweest om het beoogde doel van de Volksbond, het bestrijden van drank
misbruik, te bereiken. In een hoofdstuk over plaatselijke initiatieven ko
men we de passage tegen: "De opbouw van leesbibliotheken als facet van
het volksontwikkelingswerk en ontleend aan het initiatief van de afdeling
Domburg, onderging een meer dan snelle uitbreiding." Nu. in 1995. blijkt
dat de afdeling Domburg van de Volksbond tegen Drankmisbruik behalve
misschien de initiatiefneemster ook de beste volhoudster is. In Domburg
staat namelijk de enige nog bestaande Volksbond-Bibliotheek van Neder
land.
Alcoholmisbruik in de 19de eeuw
Er werd in de vorige eeuw in ons land stevig gedronken. Het alcoholpro
bleem speelde ook bij de meer welgestelden een rol, maar vooral onder de
arbeidersbevolking werd veel schade aangericht door overmatig gebruik
van alcoholica. In 1894 schrijft de arts Haakma Tresling dat bijvoorbeeld,
bij een groot gedeelte van de bevolking, een gezin bestaande uit man,
vrouw en drie kinderen, ongeveer 60,- aan sterke drank per jaar uitgeeft,
terwijl het jaarinkomen zo'n 300,- bedraagt.' Gegevens om van te schrik
ken. De vlucht in de alcohol was alleszins begrijpelijk. De voeding van de*
'mindere man' was immers kwalitatief en kwantitatief tot ver in de 19de
eeuw volstrekt onvoldoende. De dagelijkse kost bestond voornamelijk uit
aardappels en slecht brood. Ook de huisvesting van de armen was vaak
miserabel: veel te kleine, donkere en vochtige krotwoningen waren scher
ing en inslag. De meestal te lange en te zware werkdagen daarbij ge
voegd. had men dus redenen genoeg om naar de fles te grijpen.
Velen die meenden het verband te constateren tussen het alcoholmisbruik
en het pauperisme onder de arbeiders en daarmee gelijk te stellen bevol
kingsgroepen, maakten zich ernstige zorgen. Met het doel zich in te zetten
voor de strijd tegen de alcohol werden verschillende verenigingen opge
richt, waaronder de Volksbond tegen Drankmisbruik. Het sympathieke van
de Volksbond is steeds geweest dat de meeste werkkracht werd aangewend
om misbruik te voorkomen. De matige drinker kreeg niet onvoorwaarde
lijk hel en verdoemenis over zich uitgestort. Van de moderne slogan
'Geniet, maar drink met mate', ons allen vertrouwd door de televisierecla-
71
