nederzettingen (zie de opmerkingen over
de Domburgse muntjes en een enkele op
merking aan het eind van deze bijdrage).
Meer overeenkomsten
De kammen uit Ribe en Oost-Souburg ver
tonen zoveel overeenkomsten (zie foto's)
dat toeval uitgesloten lijkt. Wat opvalt als
De versieringen op de in Ribe gevonden spel-
schijfjes (links) komen overeen met die op de in
Oost-Souburg gevonden spinschijfjes
je de versiering op andere (benen) voor
werpen bekijkt, is dat bijvoorbeeld de spel-
schijfjes uit Ribe veel overeenkomst verto
nen met de spinschijfjes uit Oost-Souburg.
Hetzelfde geldt voor de glazen kralen. De
manier waarop de kralen zijn vervaardigd
doet net zo goed denken aan eenzelfde
oorsprong. Het was - net als het vervaardi
gen van kammen - een ingewikkeld werk
je, waarvoor je een goed vakman moest
zijn. In Ribe werden kralen gemaakt, net
als in andere plaatsen. Ook hier kan weer
van worden gezegd dat er op zijn minst
contacten moeten zijn geweest met die
centra, of via rondtrekkende handwerkslie
den, of door ruil of koop. Die rondtrekkende
handwerkslieden lijken de beste papieren
te hebben, gelet op de vondsten van halffa
brikaten in Oost-Souburg. Het lijkt erop
alsof die rondtrekkende handwerkslieden
de handelsstromen volgden en ter plekke
met meegebrachte materialen hun produk-
ten vervaardigden, misschien op vraag. Ze
zullen ongetwijfeld enkele voorbeelden van
hun vakmanschap bij zich hebben gehad,
al dan niet voor de verkoop bestemd. Na
verloop van tijd - als er geen vraag meer
was - zullen ze zijn doorgetrokken naar
andere handelscentra.
Handelsoorlog in het klein?
Was de handel over Walcheren verdeeld?
Dat kan natuurlijk, maar daarover is niets
bekend. Het is niet onmogelijk dat de han
del in een zich ontwikkelend gebied in eer
ste instantie nog verspreid ligt en zich pas
later concentreert in één centrum, al was
het alleen maar omdat één plaats machtig
genoeg kon worden om de andere de keel
dicht te knijpen. Brugge en Middelburg
vormen in recenter tijd daar een fraai voor
beeld van. Er moet niet vergeten worden
dat Walcheren zich eind elfde, begin
twaalfde eeuw in een soort burgeroorlog
bevond. Abt Thiofried van Echternach kwam
speciaal uit die plaats naar Middelburg om
vrede te stichten. Ongetwijfeld zullen de
ruzies en vetes te maken hebben gehad
met machtsverhoudingen, gebaseerd op
geld (bezit) en dat verkreeg je uit handel.
Een handelsoorlog in het klein? Wie weet...
Metaal
Nog een opmerking over metalen voorwer
pen. In Oost-Souburg is een loden gewicht
je gevonden, rond van vorm. Uit onderzoek
is duidelijk geworden dat in Oost-Souburg
geen metaal werd gesmolten. In Ribe daar-
