Het Zeeuws Filmarchief
Royaal bewaren en spaarzaam vertonen
kennis met de Noorse gnav-deskundige
mevrouw Bjorg Huldt-Nystrom. Zij vertelt
dat het spel al in de veertiende eeuw in
Italië bekend was, en wei als een aan
mannen voorbehouden hasardspel. Het
kwam noordwaarts ook in Duitsland
terecht, waar het de naam 'Vogelspel'
kreeg, naar de in het spel voorkomende
koekoek. Velen denken dat gnav een
kaartspel is geweest totdat de piëtistische
Deense koning Christiaan de Zesde in de
achttiende eeuw het kaartspelen verbood.
De liefhebbers lieten zich echter hun spel
niet afnemen en vervingen de kaarten
door doppen. Tenslotte importeerden Noor
se studenten vanuit Kopenhagen het gnav-
spel in hun vaderland.
Ik merk hierbij op dat ik mijn artikel uit
1986 begon met een citaat van Inger
Ekfelt, die haar verhaal aanving met de
mededeling dat zij als kind gnav zowel uit
de zak als met kaarten had gespeeld.
De naam gnav komt volgens de deskundi
ge van de in het spel voorkomende kat die
miauw zegt, en daarvoor zei men in het
oude Deens-Noors gniao.
Ik heb geen reden om aan de woorden
van mevrouw Huldt te twijfelen en neem
daarom voorlopig aan dat het spel op de
een of andere manier vanuit Italië via-via
in Zeeland terechtgekomen is.
Omdat het spel al in de veertiende eeuw in
Italië voorkomt, kunnen we 'de West' als
oorsprong schrappen, daar Amerika pas in
1492 ontdekt werd, terwijl een achttiende-
eeuwse Jan Slabber als ontwerper nog
ondenkbaarder is. Men zou nog kunnen
aarzelen tussen Italië en Spanje vanwege
het Spaanse matador, maar ik heb nu ont
dekt dat dit woord ook in het Italiaans
voorkomt, zij het als matatore. Tussen
haakjes: ook het recente Noorse krante
artikel noemt 'matador-doppen'.
Nu we de vermoedelijke reisroute van het
spel door Europa en de oorsprong van het
Scandinavische woord gnav kennen, blijft
nog één vraag open: waar komt de
Zeeuwse benaming 'Slabberjan' vandaan?
In elk geval ben ik de naam in de knipsels
uit de Aftenposten niet tegengekomen.
K. Kareis
Met de nodige regelmaat duikt het Zeeuws
Filmarchief in de berichtgeving in kranten
op. Bijvoorbeeld tijdens de Zeeuwse Film
dagen die door de Middelburgse Stichting
Cinema worden georganiseerd, zoals
afgelopen maart het geval was. Ook toen
bleek weer dat oude filmopnamen fascine
ren: hoe schokkerig het beeld ook is, de
herkenning van personen en situaties is
voor velen een genoegen. Ook voor jonge
re generaties zijn de beelden vaak een
'ogen-opener' van jewelste. Naast een
publiekstrekker is het filmmateriaal histo
risch zeer interessant.
De Werkgroep Zeeuws Filmarchief is in
1989 in het leven geroepen door instellin-
