Ijzergieterij
Boddaert
Naar aanleiding van een vraag van Jan
Moekotte, die enkele putdeksels in Middel
burg ontdekte van de Middelburgse ijzer
gieterij Boddaert,1 heb ik me verdiept in de
geschiedenis van dit bedrijf. Voor zover
bekend is dit de eerste en oudste nog
bestaande ijzergieterij van Zeeland.
De oprichters
Op 23 juli 1850 richtten de kooplieden
Willem Reinbrand Boddaert (1812-1888),
Johannes Agelink van Rentergem en
boekhouder Pieter Nachtegael een ijzer
gieterij op onder de naam Firma Boddaert
en Van Rentergem.
De familie Boddaert kwam oorspronkelijk
uit West-Vlaanderen. Joris Boddaert woon
de in Nieuwkerke in de periode 1572-1589
en verhuisde in 1607 als koopman naar
Amsterdam. Zijn zoon Pieter, die daar
werd geboren en eveneens koopman was
geworden, vertrok in 1644 naar Middel
burg. Veel van zijn nakomelingen vervul
den belangrijke bestuurlijke functies bij de
plaatselijke, gewestelijke overheid, de
rechterlijke macht en bij grote bedrijven als
de Verenigde Oostindische Compagnie en
de West-Indische Compagnie. In 1832
werd meester Pieter Johan Boddaert ver
heven in de Nederlandse adelstand. Zijn
zoon jonkheer Willem Reinbrand, lid van
Provinciale Staten en later directeur van
het Vrije Handelsdepot ('Entrepot') te Mid
delburg, was dus een van de oprichters
van de ijzergieterij.
De tweede oprichter, Johannes Agelink
van Rentergem, werd geboren te Middel
burg op 14 oktober 1806 als zoon van blik-
slagersbaas Johannes van Rentergem en
Anna de Witte2. Hij dreef een ijzerhandel,
samen met Andries Jacobse Boudewijnse,
onder de naam Firma Agelink van Renter
gem Co., maar liet deze vennootschap
ontbinden op 31 december 1847 om daar
na alleen door te gaan met de handel in
ijzerwaren. Johannes Agelink van Renter
gem overleed in 1876.
De derde oprichter, Pieter Nachtegael
(1818-1878), was een vermogende, onge
huwde boekhouder die waarschijnlijk de
administratie en fiscale zaken van de ijzer
gieterij verzorgde.
Met dit drietal ging de ijzergieterij in 1850
van start met een beginkapitaal van zes
duizend gulden. Boddaert legde driedui
zend in en de andere twee verstrekten
ieder vijftienhonderd gulden.
De ijzergieterij, gevestigd aan de Vlissing-
sestraat, trad in werking op 1 september
1850. Volgens het gedrukte verslag van de
gemeente Middelburg over 1853 bleken er
twaalf arbeiders werkzaam te zijn en
beschikte de gieterij over een oven.
Op 31 mei 1858 werd de vennootschap
Boddaert en Van Rentergem ontbonden.
W.R. Boddaert en koopman Hugo van
Reigersberg Versluys (zoon van jhr. mr.
Johan van Reigersberg Versluys, heer van
Poppekerke, en Susana Maria de Haze
Bomme) richtten op 7 juni 1858 een nieu
we vennootschap op.
Hugo van Reigersberg Versluys was vol
gens de wetgeving van die tijd weliswaar
minderjarig (22 jaar), maar door middel
van handlichting kon hij toch medeoprich
ter worden van de nieuwe firma Boddaert
en Van Reigersberg Versluys. Nu legden
beide vennoten tienduizend gulden in. Met
dit geld werd in 1859 een nieuwe, grotere
ijzergieterij (inclusief een metaalgieterij)
opgericht op een terrein tussen de Kou-
steensedijk en de Blauwedijk, waar eerder
een gracht liep die enige jaren eerder was
gedempt.