recente ontwikkelingen wel aan dit uit
gangspunt voldoen.
Beide criteria van Verhagen bieden geen
gemakkelijk beslissingskader, omdat ze tot
dilemma-achtige afwegingen kunnen lei
den. Uit de titel van de bijdrage van Kodde
- nostalgie of werkelijkheid - komt een
dergelijk dilemma naar voren. Kijken we
niet te veel achterom? Staan we wel met
beide benen in de realiteit van vandaag de
dag?
Het Walcherse landschap speelt in alle bij
dragen van het minisymposium een crucia
le rol. Maar ook de economische potenties
blijven niet onbenoemd. Kodde: "In een
museum kan een boer geen boterham ver
dienen." Van Koeveringe: "We beginnen in
onze sector steeds beter te begrijpen dat
het landschap ons werkkapitaal is en daar
moeten we uiterst voorzichtig mee om
springen." En dan gaat het niet om land
schap in het algemeen of om de duinen en
de stranden alleen, maar vooral om het ty
pische, kleinschalige Walcherse cultuur
landschap dat erachter ligt.
Jacobusse pleit ervoor de identiteit van het
landschap te eerbiedigen en meer aan
dacht te schenken aan de geschiedenis
van het landschap. Zo creëer je bovendien
een aantrekkelijk woongebied.
Ook voor de HKW zijn de waardering en
het behoud van het cultuurlandschap kern
waarden. De kring heeft immers ten doel:
het instandhouden van het Walchers cul
tuurgoed, het bijeenbrengen, bevorderen
en verbreiden van de kennis van Walche
ren, zijn bewoners, zijn landelijke en stede
lijke schoonheid, een en ander in de ruim
ste zin genomen. In toenemende mate
heeft deze doelstelling een stevige econo
mische ondergrond. Wie niet omzichtig met
Walcheren omspringt, loopt kans de kip
met de gouden eieren te slachten. Eén les
is in ieder geval dat we - hoewel verande
ring onlosmakelijk verbonden is met ons
cultuurlandschap - onze eigen geschiede
nis niet mogen uitwissen.
Een andere les is dat de boodschap van
de HKW in gewicht toeneemt. Voorlichting
via De Wete is belangrijk om de betekenis
van cultureel erfgoed onder de aandacht
brengen. Daar kan besluitvorming door
worden beïnvloed. Maar daar hoeft het niet
bij te blijven. Actie kan nodig zijn, en dat is
misschien voor de HKW wel even wennen.
Veertig jaar geleden, bij de oprichting van
de kring, werd zeer terughoudend gere
ageerd op een voorstel dienaangaande.4
Inmiddels is in de versie van de statuten
uit 2005 "het voeren van/deelnemen aan
steunen van activiteiten tot behoud van
Walchers cultuurgoed" opgenomen.
Dat acties succesvol kunnen zijn, werd on
langs nog bewezen door de Stichting Tuin
van Zeeland, die erin slaagde via de rech
ter herstel van een historische dijk af te
dwingen.5
Het brengt mij ertoe om onze provinciale
en gemeentelijke beleidsmakers op te roe
pen om naar analogie van de (verplichte)
milieu-effectrapportage zich te verplichten
om aan verstrekkende beleidsvoornemens
een 'effectrapportage cultureel erfgoed'te
verbinden.
De gemeente Veere heeft onlangs een po
ging gedaan het DNA van de gemeente in
kaart te brengen. Wellicht bevredigender,
maar zeker moeilijker lijkt mij een zoek
tocht naar de Walcherse identiteit. Er zijn
op basis van het minisymposium wel een
paar kenmerken te noemen die aan die
identiteit bijdragen. Kleinschaligheid is ge
noemd: de menselijke maat en schaal is
hier nog steeds van doorslaggevend be-