Stro voor de deur
Oude gebruiken bij sterven en begraven op Walcheren
Begraven op stand
In december 1651 werd jonkvrouw Maria
Kemp(e) uit de Wijngaardstraat in Veere
met "twee heerlijcke en costelijcke uytvaer-
den" (uitvaarten) begraven, de eerste in
Veere en de tweede in Middelburg. We
kunnen het woord uitvaart ook letterlijk
nemen, want het lijk werd per schuit van
Veere naar Middelburg vervoerd. Was dit
op zich al bijzonder, het gebeurde ook nog
eens midden in de nacht. Het was de
meest luxueuze uitvaart die in de zeven
tiende eeuw denkbaar was. Maria was van
adel en kreeg een begrafenis die bij deze
stand paste. Haar man, Gaspar de Mau-
regnault, was baljuw in Veere.
Nadat Maria was gestorven kreeg Jacob
Romeyns, kleermaker en lijkbidder, op
dracht de rouw te verzorgen. Om te begin
nen bekleedde hij het sterfhuis geheel met
rouw. Voor de karossen, paarden, knech
ten en meisjes maakte hij van goed laken
rouwkleding. Op de dag van de begrafenis
deelde hij aan de naaste vrienden, dragers,
bidders en degenen die de geslachtswa
pens droegen die in de kerk opgehangen
zouden worden, hoeden, handschoenen
en lamfers (rouwlinten voor aan een hoed)
uit. Daarna werd het stoffelijk overschot
naar de Grote Kerk overgebracht, waar de
kist onder het orgel werd neergezet.
Toen het nacht was geworden werd de kist
op een met rouw beklede koetswagen ge
plaatst. Begeleid door een karos met aan
weerszijden flambouwen werd het lijk naar
het schuitvlot vervoerd. Dit lag aan het Sin
geltje naast het Schuttershof van de Edele
Busse. Daar werd de kist op een schuit ge
legd. Familie, kennissen, lijkbidders en dra
gers stapten vervolgens ook op een schuit.
In totaal waren er drie schuiten voor nodig.
Ook aan weerszijden van de schuiten
waren flambouwen geplaatst. Over de
kreek maakte de lugubere stoet de zeven
kilometer lange tocht naar het schuitvlot in
Middelburg. Lopend zou dit een uur heb
ben geduurd, per schuit zal het niet veel
minder zijn geweest. Onderweg werd de
nachtrust alleen verstoord door het ritmisch
geklots van de roeispanen in het water en
het geprevel van de lijkbidders. Vanaf het
schuitvlot in Middelburg werd de kist op de
zelfde wijze als in Veere naar de Oude
Kerk (ook bekend als Noordmonster- of
Sint Pieterskerk) gebracht, waar Maria jn
het holst van de nacht werd begraven.
Uitvaart
In de alleroudste tijden werden lijken in de
Lage Landen bij eb aan de zee overgege
ven. De dode lichamen van aanzienlijke
personen werden in een schuitje gelegd en
zo aan de zee prijsgegeven. Waarschijnlijk
komt hier ons woord uitvaart vandaan.
Later werden de lijken verbrand. De Ro
meinen - en in navolging van hen ook de
voornaamste burgers - begroeven hun
doden in kisten. Ook kwamen er crematies
voor, waarbij de asurn werd begraven of -
van rijke burgers - in een sarcofaag werd
bijgezet. Dan werden er bijgiften meegege
ven, zoals geldstukken, om het leven in de
'andere wereld' te kunnen voortzetten.
Nadat ons land was gekerstend werd het
de gewoonte om de gestorvenen in en bij
een kerk te begraven. Veel kerken waren
bovenop graven van heiligen gesticht en
gelovigen wilden hier zo dicht mogelijk bij
bewaard blijven in afwachting van de dag
van het Laatste Oordeel, de dag van Chris-
