45
Koningsbrug in de verte zien staan. Dan
maakt mijn hart een sprongetje; mooi huis,
mooie herinneringen! Na het zien van de
documentaire Middelburg 800 vraag ik me
af of die trots niet misplaatst is. De kans
dat de bouw ervan gefinancierd is met geld
uit de slavenhandel is zeer aanwezig. Het
verhaal van de MCC, de Middelburgse
Commercie Compagnie, opgericht in 1720,
vormt een zwarte bladzijde in de geschie
denis van de jubilerende stad Middelburg.
Aanvankelijk was de MCC een algemene
handelsmaatschappij die zich echter gaan
deweg volledig op de slavenhandel ging
richten. Maritiem historicus Ruud Paesie
vertelt in de documentaire dat de MCC
tijdens haar bestaan 113 slavenreizen faci-
liteerde: meer dan 32 duizend slaven wer
den van Afrika naar Amerika verscheept.
Het is een van de meest confronterende
momenten in de veertig minuten durende
film die voornamelijk de loftrompet steekt
over acht eeuwen geschiedenis van de
Zeeuwse hoofdstad. In 1217 kreeg Middel
burg haar stadsrechten van de gravin van
Vlaanderen en de graaf van Holland, en
dat moet gevierd worden. Een parade van
historici die ieder een tijdperk of invalshoek
voor hun rekening nemen passeert de
revue, afgewisseld door in middeleeuwse
kledij gestoken figuranten die de sfeer
van toen moeten oproepen in zorgvuldig
van hedendaagse kenmerken geïsoleerde
stukjes Kuiperspoort. Het geheel wordt aan
elkaar gepraat door Peter Sijnke en bege
leid door (soms nadrukkelijk aanwezige)
levendige muziek. Er zitten mooie stukjes
historie bij, bijvoorbeeld over hoe Middel
burg zich ontwikkelde van 'vluchtburg' te
gen de invallen van de Vikingen in de ne
gende eeuw tot een handelsnederzetting,
met dank aan de Arne die de verbinding
met zee vormde. Over de eerste bewoners
die beschutting zochten binnen de aarden
ringwalburg en daarbuiten hun schapen
hoedden, landbouw bedreven en zout
wonnen. Dat deden ze goed ook, want
eeuwen later zou Walcheren bekendstaan
om de hoge kwaliteit van haar producten
die op de markten werden aangeboden.
Of, gloedvol verteld door militair historicus
Tobias van Gent, het verhaal over een van
de ergste gebeurtenissen die de stad mee
maakte: het beleg van 1572 tot 1574, aan
het begin van de Tachtigjarige Oorlog. Hoe
de burgers uitgehongerd werden en hoe
de pest uitbrak, met als gevolg dat vijf
tienhonderd van de tienduizend inwoners
stierven. Totdat de Spaanse commandant
zich eindelijk overgaf en Willem van Oranje
persoonlijk de sleutels van de stad kwam
opeisen.
Natuurlijk krijgt ook de tweede grote ramp
die Middelburg trof, in mei 1940, aandacht.
De stad werd in brand geschoten, het cen
trum verwoest.
Gaandeweg vervlechten de verhalen uit de
documentaire zich met mijn eigen geschie
denis. Als Sijnke vertelt over de bedrijvig
heid op de kades langs het water dat vol
schepen lag, de mensen die de goederen
in de pakhuizen laadden, dan denk ik aan
mijn betovergrootvader (Middelburg, 1848),
die zijn rug kapot werkte in de pakhuizen
aan de Kinderdijk. Als Willem van den
Broeke uitlegt hoe Middelburg na de indu
striële revolutie verwoede pogingen deed
om een industriestad te worden en hoe de
Amerikaan Theodore Mace zich met zijn
innovatie over de vulling van gloeilampen
in onze stad vestigde, dan denk ik aan mijn
oudtante (Middelburg, 1905), die een Vitri-
te-meisje was.
Middelburg bleef, op de Vitrite-fabriek en
