invloed van de stornnvloedkering op natuur en milieu van de oosterschelde
45
Onder normale omstandigheden ne
men we aan dat een proces als denitrifi-
catie (nitraatreductie tot gasvormig N2
dat naar de atmosfeer ontwijkt) als
compensatie dient voor de belasting
van het meer, via polder- en regenwa
ter, met stikstofhoudende voedings
stoffen. Als er grootschalige gelaagd
heid van watermassa's optreedt en de
bodem dus ook volledig zuurstofloos
wordt, vindt er onvolledige afbraak
plaats van organisch materiaal: de nitri-
ficatie (aerobe omzetting van ammo
nium via nitriet naar het stabiele nitraat)
stagneert. Er komt dus geen nitraat be
schikbaar voor het denitrificatieproces.
Wel is er een overvloed aan ammonium
dat een uitstekende voedingsstof is
voor microalgen zoals fytoplankton.
Het fytoplankton gaat dientengevolge
bloeien en het surplus aan stikstof
wordt niet meer afgevoerd naar de at
mosfeer via denitrificatie. Dit verhaal
eindigt met een voortschrijdende zuur
stofloosheid van de bodem, aangezien
de vraag naar zuurstof veel groter is dan
het aanbod. Anaerobe processen gaan
overheersen, zoals de sulfaatreductie
met de vorming van het toxische sulfi
de: bodemdieren sterven af en wortel
stokken van waterplanten gaan dood.
Gebruik van de stormvloedkering
De kering in de mond van de Ooster
schelde is primair gemaakt om zijn taak
te vervullen bij stormvloeden, dat wil
zeggen dat de schuiven die onder nor
male omstandigheden altijd open
staan, dan dicht moeten. Er zijn ver
scheidene scenario's ontworpen voor
het sluiten van deze schuiven. Als een
voorspelde hoogwaterstand een zekere
grens (sluitpeil) zal passeren dan gaat
de kering dicht. Het kan ook gebeuren
dat een actuele hoogwaterstand aanlei
ding geeft tot een sluiting (alarmpeil).
Het is niet noodzakelijk om alle door-
stroomopeningen gelijktijdig geheel af
te sluiten. Het getij kan worden gerekt
(langere getijcyclus) of worden ge
dempt (geringer getijverschil) door een
deel van de schuiven te sluiten. Het aan
tal variaties met de meer dan zestig
schuiven is legio.
Belangrijk voor het milieu is de vraag
hoe vaak en hoe lang achter elkaar de
kering kan worden gesloten zonder
onomkeerbare schade aan het oeco-
systeem aan te richten. Hoe vaak is nog
niet precies bekend: dat hangt in hoge
mate af van het sluitpijl dat men als vei
lig wenst te accepteren. Naar verwach
ting zal sluiting niet vaker dan één of
enkele keren per jaar behoeven te ge
beuren.
Hoelang sluiten? 's Zomers is het oeco-
systeem het meest gevoelig voor ver
storing. Twaalf uur is dan aanvaard
baar, langere tijd stagnerend water kan
kritiek worden voor het dierlijk leven,
vooral als dat in dichte pakking (op
mosselbedden bijvoorbeeld) voorkomt.
Ook moet de golfaanval op randen van
platen en erosiekliffen niet langer du
ren, anders treden er onomkeerbare
geomorfologische veranderingen op.
De aanwezigheid van de stormvloedke
ring nodigt uit tot een veel uitgebreider
gebruik dan alleen bij optredende
stormvloeden. De constructie biedt on
gekende mogelijkheden. Ik noem er en
kele. Men kan door de schuiven te slui
ten voorkomen dat een verontreiniging
- een olievlek van een voor de kust ge
broken tanker bijvoorbeeld - de zeearm
binnenkomt. Men kan er de berging van
een gestrand schip in de zeearm mee
vergemakkelijken. Men kan er de be
vriezing van schelpdieren in de winter
mee voorkomen. Men kan er de kosten
van onderhoudswerken mee drukken,
enz., enz. Heel interessant zijn ook de
uitspraken van de groep die beweert
dat de natuur- en milieuwaarden door
manipulaties met de kering kunnen
worden geoptimaliseerd. In dezeoptïek
kan een goed functionerend oecosy-
steem planmatig worden gecreëerd,
een vorm van grootschalige natuur-
bouw dus. Daarbij denkt men aan een
optimum van soortenrijkdom enerzijds
en produktiviteit anderzijds. Er schuilt
een gevaar in deze redenering. Men
dient zich te realiseren dat het „optima
liseren" van een zeer ingewikkeld getij
demilieu met een uiterst gecompliceerd
samenspel van fysische en chemische
factoren, met duizenden soorten en nog
veel meer interacties tussen die soor
ten, niet behoort tot de menselijke mo
gelijkheden. Wat je wint op het ene
front, verlies je op het andere.
De eerste doelstelling van de kering
blijft beveiliging tegen stormvloeden.
Elke andere gebruiksmogelijkheid is
een afgeleide die getoetst moet worden
Doordat het getijverschil met ongeveer 20 afneemt zal de begroeiing op de zeedijken zich opnieuw moeten
gaan instellen. (Foto: Renë Kleingeld)