Muziek in het ZT Van bescheidenheid naar roem De componist Jan Carel Anderson (1878-1946)' piano-sok) (alle onuégegevem harmonie-orkest overige instrumentale werken (o a een - onvoltooide suite - voor symfonie-orkest; strijkkwartetten) compositie, die hij zelf ais zijn beste werk oeschouwde veel tof ten deel vader Beatus Dood (tekst van dr J D Bierens de Haan) Dit in 1925 geschreven werk voor mannenkoor word merkwaardigerwijze pas m 1938 voor het eerst uitgevoerd Verschillende composities dateren uk de Goese periode (1901 -1919) van Anderson Hiervan noem ik:3 Ondanks alle waardering werden zijn composities, zoals hierboven bleek, een door het Willemsfonds te Gent toch weinig ten gehore gebracht bekroond lied Als reden 'hiervoor kan men zeker met O'ai Lieder fur erne Smgstimme mit noemen dat Anderson goedkope Klavierhagle/tung elfecten zou hebben gezocht want het de Feestouvenure voor tegendeel is waar, zoals reeds un do harmonie-orkest keuze van zijn tekstdichters zou een ballade (lied van de zee) voor kunnen blijken (Hier dient te worden gemengd koor en orkest vermeld dat Andersons literaire begaafdheid zich ook uitte in hel feu. Behalve als componist en uitvoerend dat hij zelf verscheidene teksten voor musicus was Anderson aktief als eigen composities schreef.) Een eerste auteur van muziektheoretische mogeli|ke 'verklaring zou urt het mer- artikelen4 voorts verschenen onder vcJgend citaat van niemand regelmatig gedichten van hem m de minder dan de bekende Haarlemse Nieuwe Twentsche en AJmelosche pianisten componist Willem Andnessen Courant (1887-1964) kunnen blijken 'neen boef aan Anderson gedateerd Den Haag 23-4- 26. schrijft Andriessen Waardering onder meer lief volgende Ik heb Uwe composHies doorgezien en door- in de toonaangevende vak- en gespeeld en. heb drt met veel genoegen dagbladpers verschenen meermalen gedaan Hel is gevoelige en knappe .litermate lovenswaardige recenties van muziek, die naar mijne mening met Andersons uitgaven Een aantal eere haar plaats m de Nederlandse he composities werd bekroond o a zijn pianomuziek mag innemen U neett mars voor harmonieorkest - Anderson ongetwijfeld ook de gave van was loon ongeveer 20 jaar Naast melodische inspiratie, iets wat maar al talrijko andere werken viel ook de te zelden voorkomt Bij hef veie goeds dal ik daarover zou kunnen zeggen, zou ik aan de andere zijde ij.':.'1Kunnen opmerken, dal het werk - hoe- ,i wel verre van ouderwetsch - toch niet -'l -l- modern van karakter Ik vind dat geenszins een gebrek maar er volgt - alteen Uit dat men het in steden als b v 11 1Amsterdam met kan doen hooren als - -- - - proeven van de'moderne klavier- '"'ii muziek'van onzen eigen bodem zs .1 ,1 ..C~" Op grond van de werken die ik van 11'-'Anderson heb kunnen inzien, zou ik i 7 u-één passage uil dit citaat willen - -- nuanceren, nl de opmerking dat - Andersons werk toen met modem van karakterzou zijn Dit oordeel hangt af 'i-' •■<■•■■■- van het uitgangspunt dat men inneemt. - -- - - cq de componisten waarmee men 1 lil 11; 1" V .''1 Anderson ve'gelijkt Uit bestudering van een aantal werken blijkt dat - 1 1. Anderson m bjvoorbeeldharmonisch »i opzicht vooruitstrevend is Er zqn genoeg tijdgenoten van Anderson op te Fragment uit Vader Beatus Dood noemen waarbij z>r werk wel dege'i|k Orei Ueder. titelpagina en fragment van Oie Kapeife modern afsteekt De verklaring voor het ten dal zijn werker met vaak werden uitgevoerd, moei m i dan cxx in een andere richting worden gezocht In het Parool van 3 oktober 1946 verschoen een artkei over Anderson met de subtitel Belangrijke nagelaten werken wachten op uitvoeringin dB artikel wordt over een aar.tal bekroonde koorwerken van Anderson vermeld 'Sommige hiervan zijn zeer moeilijk, maar dal zou toch geen reden mogen Zijn dal deze werken zoo weinig op programma s voorkomen Ofschoon Anderson zelf steeds heeft bestreden dat bij (te) moeilijk schreef, kan met worden ontkend dat zijn grotere werken zowel technisch als muzikaal soms zeer veeleisend zijn (een eigenschap die overigens doorgaans met togon, maar juist voor de kwaliteit van muzikale composities pleit) Composities uit Goes Bl| enkele van de hiervoor door mij genoemde werken die Anderson in Goes componeerde wJ ik een paar opmerkingen maken De drie Duitse liederen werden alle zeer gunstig beoordeeld Het gaat om in de penode 1903-1905 geschreven composities op teksten van Johanr LudwigUhtand (1787-1862) 'Das SMndchen Die Kapeie en Monch und Schater' in 1810 promoveerde Uhland m de rechtswetenschap maar 21S Wie de 'moeite' neemt alle artikelen te lezen over muziek die in de afgelopen vijfenvijftig jaar in het Zeeuws Tijdschrift zijn verschenen, krijgt welhaast de indruk dat elke generatie Zeeuwen een onont dekt muzikaal genie heeft voortgebracht. Volledig miskend door tijdgenoten of geheel ten onrechte in de vergetelheid geraakt. Marcel Mico De inleiding van een in 1969 verschenen artikel door Laurens van der Pol over de negentiende-eeuwse stads-muziekmeester van Middelburg W.R. Ceulen illustreert dit treffend: 'De man die bijna veertig jaar onschatbare diensten aan het culturele leven van Middelburg had bewezen, werd door deze goede stad vergeten, zijn werken eveneens.' Boeiende artikelen over de componisten Jan Carel Anderson (ZT 1991) en Pieter Bustyn (ZT 1989) beschrijven een vergelijkbare tragedie. Bustyn - 'musicyn en organist' - had mogelijk grote invloed op Bach, maar omdat zijn werk vrijwel geheel verloren ging, neemt hij in de muziekwetenschappelijke en historische literatuur een zeer bescheiden plaats in. Steeds wordt 'bescheidenheid' als een van de oor zaken voor die relatieve onbekendheid genoemd. Over Anderson: 'Indien hij een compositie afhad, ver dween deze bij voorkeur niet naar een uitgever, maar in de kast. Er was de nodige overredingskracht voor nodig om het werk daar weer uit te krijgen.' Soms lag het aan het aculturele klimaat dat de Zeeuwse con treien zo nu en dan teisterde. Vaak is in het Zeeuws Tijdschrift aandacht besteed aan de dikwijls internationale programma's van de talloze festivals die de afgelopen decennia hebben plaatsgevonden. Van herontdekte Mexicaanse traditi onele muziek tot zinderende jazz: u had het allemaal kunnen beluisteren tijdens de festivals van Zeeuwsch- Vlaanderen, de Kamermuziekfestivals, Zeeland Nazomer Festivals, de festivals Nieuwe Muziek of Jazz by the Sea. Zeeland heeft op muziekgebied aansluiting gevon den met de rest van Nederland. Uiteraard geldt dat voor Blof, volgens velen Zeelands beste exportpro duct van de laatste jaren. In 1998 en 1999 besteedt het Zeeuws Tijdschrift aandacht aan deze band. Alle schroom lijkt afgeworpen; Zeeland is tegenwoordig trots op zijn helden. Een artikel uit 1998 waarin aan de hand van twee moeder-zooninterviews een persoonlijk beeld wordt geschetst van de bandleden start als volgt: 'Er zijn mensen die het al het tweede Zeeuwse volkslied noemen: het nummer Langs de kust van de Zeeuwse formatie Blof. Het nummer gaat over de Zeeuwse kust en begint zo: 'De zoute zee 67 Zeeuws Tijdschrift 2005/1-2

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 2005 | | pagina 71