Marian was toen al begonnen met rondleidingen.
Ze werd op het idee gebracht toen de kleuterjuf van
Liesbeth had opgemerkt dat Liesbeth zoveel van die
ren wist, en vervolgens aan Marian had gevraagd of
de hele klas niet eens op de boerderij mocht komen
kijken. Marian had door poffertjes te bakken er een
feestelijke ochtend van gemaakt. Zo was ze op het
idee gekomen om de rondleidingen te 'professionali
seren'. Dat liep fantastisch. Op een gegeven moment
had Marian wel twee tot drie ontvangsten per week,
waaronder veel kinderverjaardagen. 'Het was fijn om
van dat geld mijn boodschappen te kunnen doen.'
Croenteakker en tovertuin
Na elf jaar hield dat abrupt op. Door een zware storm
was het dak van de grote schuur ingestort. 'Als de
schuur niet mooi op orde is, kun je niet met trots
je bedrijf laten zien.' De schuur, met essenhouten
gebinte, is iets bijzonders, hij is authentiek acht-
tiende-eeuws; in de streek is nog maar één andere
boerenschuur uit dezelfde periode. Restauratie, van
alleen de buitenkant, zou 200.000 euro kosten; om
de veestallingen en opslagplaatsen in te richten komt
er nog eens 70.000 bij. Zo'n schuur krijgt niet alsnog
een monumentenstatus om voor de restauratie bij
Monumentenzorg terecht te kunnen. De provincie
draagt, uit de EG-gelden van 'Leader+', niet meer dan
vijftien procent bij. Marian puzzelt hóe zo'n grote
investering uit moet gaan komen. Omdat ze inmid
dels is aangemerkt als 'zorgboerderij', heeft ze een
andere ruimte nodig dan haar eigen keuken waar
de zorgcliënten kunnen verblijven bij slecht weer.
De toekenning kwam te laat om nog in aanmerking
te komen voor het financiële potje dat de provincie
daarvoor bestemd had. Zonder meer faciliteiten aan
ontvangstruimte en wasgelegenheid wordt de mini-
camping in de boomgaard 'gedoogd', maar hoe inves
teer je erin zonder de zekerheid van een echte vergun
ning? De ligging van hun boerderij, in de beschut
ting onderaan de Vitshoekdijk, is wel heel attractief
voor een camping. Achter het huis is een idyllische
dwaaltuin aangelegd: de vijf met hagen omzoomde
bomencirkels rond een vijver vormen een al bijna
dichtgegroeide volwassen doolhof. Met het resultaat is
de ontwerper zo ingenomen dat hij het 'een tovertuin'
heeft genoemd.
Intussen onderhoudt Marian haar groenteakker,
een halve hectare, waaruit ze op abonnement aan vijf
tien a twintig klanten ecologisch verbouwde groente
levert, en geeft ze lessen in kruiden kweken en krui
den gebruiken. Een wafelhuis in Hulst nam een tijd
lang kroppen ijsbergsla af. 'Die vielen er op een gege
ven moment over dat ze een slakje aantroffen. Waar
kies je dan voor, vraag ilc me af? Voor de kans op een
slakje, of voor de kans op een bestrijdingsmiddel?'
Fons wil liever afbouwen, en eerlijk gezegd ver
langt Marian ook naar wat meer rust: 'Ik deed er altijd
zoveel naast, dat het eigenlijk altijd te veel was.' Samen
hebben ze een hartgrondige reactie op de Zeeuwse
gedeputeerde die zo parmantig beweerde dat boeren
vooral véél rondleidingen moesten geven. Daar moet je
als boer geschikt voor zijn, zegt Marian, en ten tweede
moet je bedrijf er geschikt voor zijn. Met alleen akker
bouw, zonder een stoet aaibare dieren, die veel verzor
ging nodig hebben, heb je niet veel om te laten zien.
'Die verbreding, die nu zo in de mode is, dat lijkt leuk,
en toch is het voor boeren geen structurele oplossing,'
vindt Fons. 'Als je verbreedt, mis je de diepgang. Een
boer moet kunnen doen waar hij goed in is.'
Voor zichzelf, vindt Marian, heeft ze aan de kin
derpartijtjes, de rondleidingen en het hebben van
kampeergasten juist wél de 'diepgang' ervaren. 'Het
is zo mooi om de kringloop van alles te kunnen laten
zien. Kinderen beleven iets fantastisch als ze een biet
uit de grond mogen trekken en aan de schapen geven.
Voor kampeerders is het een ontdekking hoe een
courgette kan smaken die ze zo uit mijn moestuin
plukken. Ik geloof erin dat je de consument naar je
toe kunt trekken als je laat zien dat de wortels met
opzet naast de uien staan, want dan houden de wortel
de uienvliegjes weg, en de ui houdt de wortelvliegjes
weg. Of dat de Zeeuwse hagen ruimte bieden voor
vogels, en dat de vlinders profiteren van de brandne
tels, want ze leggen er hun eitjes in.'
Het Hemelrijk
In Hulst uit Frank d'Hooghe van restaurant Hemelrijk
scepsis over 'zo veel mogelijk lokaal inkopen'. Hij
vindt het dan wel een mooi idee van tegenwoordige
koks. 'Het is óók knap lastig, want zie de regelmatige
aanvoer van seizoensproducten aan groente en fruit
maar eens te regelen; je kunt niet telkens als er bij
slecht weer geen oogst is, je kaart veranderen.'
Dat zegt hij nou wel, dat hij weinig 'kan' met
lokaal geproduceerd voedsel, maar als Frank d'Hooghe
even later op zijn vingers gaat natellen wat hij uit de
28 Zeeuws Tijdschrift 2005/3-4
