10 VAN RENTERGHEM
tische noviteiten van Liébeault aan het werk.
Bernheim is als leider van de 'Nancy-school' de
aanvoerder in de openbare polemieken met de
Parijse school van prof. Jean-Martin Charcot, de
neuroloog, die hypnose en suggestie als therapie
afwijst. In het uiterste geval wil Charcot in zijn
Salpétrière alleen hysterische patiënten met die
behandelmethode tegemoet treden. De conflicten
tussen Nancy en Parijs duren vele jaren voort en
zijn in wezen ook een duel tussen de universiteit
van de grootstad en de faculteitsschool van een
provincieplaats. In 1927 kijkt Van Renterghem als
volgt op die strijd terug: 'Tal van jaren zijn sedert
het ontstaan van den strijd voorbijgegaan en op
dit oogenblik kan men gerust zeggen, dat de
ideëen van Nancy hebben gezegevierd'.
Hypnose in Goes
Teruggekeerd uit Elzas-Lotharingen begint Van
Renterghem in 1887 in zijn praktijk aan de Goese
Grote Markt meteen zelf de hypnose toe te pas
sen. Hij boekt al snel enkele successen. De plat
telandsbevolking heeft het prompt over de 'won
derdokter' en 'de dokter die je lae slaepe'. Bij die
dokter meldt Charles van Deventer zich ten slotte
met zijn ontstoken kies. Van Renterghem hypnoti
seert de leraar en trekt de kies. Van Deventer
heeft niets gevoeld en informeert vervolgens Fre-
derik van Eeden in een enthousiaste brief dat te
Goes een 'wonderdokter' praktizeert. Van Eeden,
ook al een verlichte geest die zich niet gauw
voor nieuwe ontwikkelingen afsluit, besluit de
dan nog ingewikkelde reis van Bussum naar
Goes te maken. Hij is al bekend met hypnose. In
1886 had hij Liébeault en Bernheim in Nancy be
zocht, en al een jaar eerder Charcot in Parijs. Op
welke datum Van Eeden zijn opwachting bij Van
Renterghem maakt, is niet precies bekend. In zijn
Autobiographie heeft Van Renterghem het over
'een Zaterdagmiddag in het midden van de
maand Juli 1887'. Ook Jan Fontijn kan in zijn drie
jaar geleden verschenen boek Tweespalt, het le
ven van Frederik van Eeden tot 1901, niet precies
aangeven op welke datum Van Eeden en Van
Renterghem elkaar voor het eerst 'hebben ont
moet. Dat het voor Van Eeden om een bijzonder
belangrijke ervaring gaat, benadrukt Fontijn wel.
Hij beschrijft de verbazing bij Van Eeden, die in
1887 op literair gebied al furore heeft gemaakt,
maar ook als huisarts, psychiater, filosoof en
maatschappijhervormer aspiraties koestert. In de
volgende woorden vat Fontijn het bezoek van
Van Eeden aan de Goese praktijk (Grote Markt 7)
samen: 'Het was in juli 1887, op een hete zater
dagmiddag, dat Frederik van Eeden samen met
zijn vriend Charles van Deventer in Goes de
spreekkamer binnen kwam van de aits Albert
Willem van Renterghem. Van Renterghem, een
rustige, evenwichtige man, tweeënveertig jaar
oud en vader van drie kinderen, was sinds 1881
huisarts in Goes. Daarvoor was hij eerst officier
van gezondheid geweest bij de Koninklijke Ma
rine en vervolgens dorpsarts te Heinkenszand. Hij
had die zaterdag vanaf elf uur talloze patiënten
op een zeer speciale wijze behandeld, en wel
met hypnotische suggestie'.
Van Eeden maakte kennis met Van Renterghem
en nam, na gevraagd te hebben of hij de behan
deling mocht bijwonen, plaats tussen de wach
tende patiënten. Hij keek zijn ogen uit. Hij zag
onder andere hoe Van Renterghem een doods
bleke vrouw, die aan een chronische nierziekte
leed, behandelde. Hij zag een patiënte binnenko
men die Van Renterghem omstandig in luide toon
wilde bedanken voor haar genezing. Van Ren
terghem maakte aan Van Eeden duidelijk dat
deze vrouw aan baarmoedervloeiingen had. gele
den en daarvan door hypnotische suggestie was
genezen. Verder was Van Eeden er getuige van
hoe Van Renterghem een stoere wagenmaker, lij-
Afb.l: Dr. Albert Willem
van Renterghem in het In
stituut Liébeault te Amster
dam (omstreeks de eeuw
wisseling).
