j ENOOTSCHAPSVERZAMELINGEN
159
Afb. 3- Bureau-orgel ver
aardigd door Frederik
van der "Weele, 1825 (parti
culier bezit).
reau-model kon men de omhouw zelfs met jalou-
ziedeurtjes afsluiten.
Het Van der Weele-orgel in de verzameling van
het Genootschap vertoont nog meer kenmerken
van de Romantiek: holpijp 8', fluit 4' en quint 3'
zijn geheel uit hout vervaardigd, wat een zeer
milde toon geeft, en in plaats van de gebruike
lijke prestant 8' treffen we er een viola da gamba
8' aan. Registers ter imitatie van strijkinstrumen
ten treffen we weliswaar ook al in de achttiende
eeuw aan, maar in de negentiende eeuw nam de
belangstelling daarvoor zodanig toe, dat orgels
soms van een afzonderlijk klavier met strijkers en
andere zachte registers werden voorzien.
Het orgel concurreert ook met het pianoforte:
het is voorzien van een pianotrede die de pres
tant 4'. de octaaf 2' en de quint 3' bij het neer
drukken uitschakelt. Zo kon harder en zachter
worden gespeeld, zoals bij het pianoforte, dat er
zijn naam aan ontleende.
Hoewel de maker bij het bouwen van dit in
strument al tachtig jaar was, getuigt het van su-
preem vakmanschap. Het vervaardigen van hou
ten pijpen - hier kon na het lijmen niets meer
aan worden bijgesteld - stelde hoge eisen aan de
maker. Van der Weele voorzag de kleinste pijpen
van een voorwand van palmhout om met de
dichtere nerf een accurater factuur te bewerkstel
ligen. Zo solide is alles gemaakt, dat aan dit pijp
werk na 160 jaar nog niets hapert. Over het alge
meen is het instrument zeer gaaf tot ons
gekomen; er is nooit aan gewijzigd of geknoeid.
