12
ZO UTPLANTEr
Afb. IZeekraal in zijn natuurlijke omgeving.
strekt liet gebruik van Juncus rigidus zich uit tot
in deze tijd: in Egypte is recentelijk onderzocht of
deze soort als grondstof kan dienen hij liet fabri
ceren van papier.6
Gebruik als groente
In West-Europa worden zoutplanten al vele eeu
wen verzameld als groente. In onze streken zijn
als zodanig zeekraal Salicornia sp.) en lamsoren,
de Zeeuwse benaming van een soort die in de
rest van Nederland zulte of zeeaster Aster tripo-
liumheet, het meest en het langst bekend.7 Tot
voor kort werden deze soorten vrijwel zonder
uitzondering in de vrije natuur verzameld. Het
snijden van zeekraal en lamsoren op de Zeeuwse
schorren was en is nog steeds voor veel mensen
een aardige bijverdienste, maar eeuwenlang zijn
deze soorten een goedkope en welkome aanvul
ling op het dagelijkse dieet geweest. Zeekraal en
lamsoren stonden lang bekend als armeluisvoed-
sel: het was gratis op de schorren te verzamelen,
je moest er alleen wel 'om'. De snijders sneden
meestal meer dan ze zelf nodig hadden, en vent
ten dit uit in bijvoorbeeld Middelburg. Op die
manier leverden de groenten ook nog extra in
komsten op. Meer vermogende mensen kochten
hun groenten bij groenteboeren die aan de deur
kwamen. Waren lamsoren en zeekraal tot ver in
deze eeuw voor sommigen een noodzakelijke
aanvulling op de dagelijkse maaltijd, in recentere
jaren kregen beide soorten meer de status van
culinaire specialiteit, geserveerd bij vis en schaal-
en schelpdieren, wat tot uitdrukking kwam in de
prijs. Met name vanuit Yerseke werden deze zee
groenten tevens geëxporteerd naar bijvoorbeeld
België en Frankrijk: de schelpdierenhandel kocht
van de snijders de oogst op en nam deze met
hun mossels en oesters als bijvracht mee naar
België en Frankrijk. Overigens was in Frankrijk
Afb.2. Zeeaster in de vegetatieve vorm.
met name zeekraal al veel langer als groente be
kend. Vaak werd de soort ingelegd in het zuur.
Behalve zeekraal en zeeaster werden en wor
den op de West-Europese schorren veel mee:
zoutplanten als groente verzameld, zoals ir
Noord-Duitsland zeeweegbree Plantago mari
lima), schorrenzoutgras Triglochin maritimaer
spiesmelde Atriplex prostratawaatvan nie
meer het voor meel gebruikte zaad in trek is
maar het blad dat als groente gegeten wordt. Ir
Portugal wordt zeebiet Beta maritimaal;
groente of als soep gegeten.
Merkwaardig is dat deze gerechten meesta
maar een heel lokale populariteit genieten. Zee
weegbree en schorrenzoutgras zijn bijvoorbeek
veel voorkomende plantensoorten op dt
Zeeuwse schorren, maar worden hier niet gege
ten. Zeekraal en lamsoren zijn traditioneel alleer
in Zeeland als groente bekend. In het Waddenge
bied kent men deze planten niet als groente, al
thans traditioneel niet. Soms verschilt het gebruif
ook van streek tot streek. Calkoen vermeldt ir
zijn Plantenatlas dat zeekraal in Zeeland ah
groente wordt gegeten, terwijl deze plant in he
noorden van Nederland als veevoer dient."
Ander gebruik van scholplanten
Behalve als groente heeft de mens in de loop de
tijden ook scholplanten voor andere doeleinder
gebruikt, vooral in de geneeskunde. Van echt le
pelblad Cochlearia officinaliseen plant die
veel vitamine c bevat, is bekend dat deze verza
meld werd als middel tegen scheurbuik. Ooi
werd deze plant in het verleden als kruiderij bi
vleesgerechten en als broodbeleg gebruikt." Zee
aster was bekend als middel tegen diarree.'" AL
middel tegen vlooien werd - eigenlijk alleen ir
Zeeland - zeealsem Artemisia maritimaaange
wend, wat de Zeeuwse naam vlooienkruid ver
