"Zeer bevallige wandelingen"
De aanleg van de Wandeling en het Slingerbos in Zierikzee (1828-1839)
Martin van den Broeke
De middeleeuwse wal rond de stad Zierikzee werd
in de negentiende eeuw vervangen door een wan
delpark. Het was een voor Zeeland bijzonder pro
ject omdat er toen in die provincie nog geen
andere wandelparken op stadswallen waren aange
legd. Het park in Zierikzee was daar het eerste in
zijn soort. Een deel ervan was het werk van een
professionele tuinontwerper, het andere deel dat
van een tuinliefhebber. Hoewel van de oorspronke
lijke inrichting niet veel meer te zien is, doet het
terrein nog altijd dienst als openbaar wandelpark.'
In 1828 deden enkele stedelingen aan het
gemeentebestuur het verzoek om een openbaar
park aan te leggen omdat daaraan volgens hen in
Zierikzee behoefte was. De suggestie was "om den
wal van de Noordhavenpoort tot de Nobelpoort te
applaneeren in den smaak der wallen van Haar
lem en alsdan te beplanten".2 Het werd een presti
geproject waar de gemeente eigenlijk geen geld
voor had. Met enige moeite lukte het toch om vol
doende middelen te vinden en een wandelpark
aan te leggen. Het draagt de naam Wandeling.
Vrijwel meteen na de voltooiing werd de rest
van de stadswal eveneens ingericht als een wan
delpark. Dit is het zogeheten Slingerbos, dat in
1839 gereed kwam.
Zierikzee was de eerste Zeeuwse stad die een
modern openbaar park op zijn stadswallen aan
legde. De provinciale hoofdstad Middelburg ging
pas in 1841 ertoe over om de bolwerken om te vor
men tot park. Daar engageerde men de broer van
de beroemde Zocher die de Haarlemse wallen had
ontworpen, Karei Georg'. Na Middelburg volgde
Tholen, waar in 1844 een bolwerk werd getrans
formeerd in 'Zwitserse' stijl naar ontwerp van de
Middelburgse tuinontwerper Pieter Schuppens.3
Overigens waren openbare wandelparken
geen uitzondering in de Zeeuwse steden. Al in
het midden van de achttiende eeuw lag aan het
eind van het dok in Vlissing'en een "Bosje", ter
wijl in Tholen het zogeheten Bosje in 1789 een
nieuwe tuinaanleg kreeg. In de negentiende eeuw
werd op het Molenwater in Middelburg een park
aangelegd voor de wandelaars.'1
Vervallen stadsmuren
Zierikzee was omgeven door een muur met torens
en een gracht. Deze dateerden uit de late middel
eeuwen en waren in de loop van de tijd nooit
gemoderniseerd. Wel waren buiten enkele poor
ten zogenoemde halve manen aangelegd om de
bruggen beter te kunnen verdedigen, maar bol
werken heeft de stad nooit gehad. De stad werd
ontsloten door zes poorten: de Noordhavenpoort,
Nobelpoort, Zuidwellepoort, Westpoort, Hoofd
poort en ten slotte de imposante Zuidhavenpoort.
Van de halfronde waltorens die op regelma
tige afstanden in de muur stonden, was er in de
achttiende eeuw nog maar één over, bij de Zuid
havenpoort. Deze zogenoemde Beulstoren werd in
1809 gesloopt wegens bouwvalligheid. De stads
muren zelfwaren al langer in een niet al te goede
staat. In het midden van de achttiende eeuw
beschreef de Tegenwoordige Staat ze zo: "Tegen
woordig zyn de Muuren der Stad zeer vervallen,
en op meer dan ééne plaats nederg'estort, daar de
Puin met Aarde overdekt wordt, om alzoo door
den tyd een aarden Wal te krygen." Men liet het
verval dus maar op zijn beloop, zodat op den
duur vanzelf een aarden wal met puin zou ont
staan.5 Een gravure van de Nobelpoort uit deze
tijd toont het verval.
In 1811 was de situatie nog verslechterd door
dat het Franse bezettingsleger tijdelijke verster
kingen had aangebracht op de wallen. Deze
waren vanaf het begin al slecht "en met zooveel
overhaasting daarg'esteld, dat zij bij eenen vijan
delijken aanval weldra zouden zijn bezweken."6
Naar aanleiding van het genoemde verzoek van
de ingezetenen om een deel van de wal als wan
delpark in te richten, besloten burgemeester en
wethouders de mogelijkheden te onderzoeken en
"wanneer het geheel buiten of tenminste slechts
met eene geringe opoffering van de stad geschie
den kan, hetzelve tot stand te brengen". De ver
koop van de aanwezige bomen zou een deel van
de kosten kunnen dekken.7
In april van het volgende jaar werd de wal-
122
Zeer bevallige wandelingen"
