Aanwinsten september
G.G. Trimpe Burger-Mekking
In radio- en televisieprogramma's, boeken en
tijdschriften blijft onze 'oude dag', met alle posi
tieve en negatieve aspecten, een dankbaar onder
werp. Zo ook weer in een publicatie van de
Koninklijke Hollandsche Maatschappij der
Wetenschappen in Haarlem: Uitdagingen voor een
goede oude dag, het verslag van de Elfde Jan
Brouwer Conferentie (2015). Ingenieur Jan Brou
wer vervulde verantwoordelijke functies bij de
Bataafse Petroleum Maatschappij en beëindigde
zijn actieve loopbaan als president-directeur van
de Koninklijke Nederlandsche Petroleum Maat
schappij. Beginjaren tachtig van de vorig eeuw
heeft Jan Brouwer een deel van zijn vermogen
bestemd ten behoeve van een fonds voor interdis
ciplinair onderzoek, dat inzicht moet geven in
concrete maatschappelijke problemen. Dat fonds
is toevertrouwd aan de Hollandsche Maatschap
pij. Professor dr. K. Putters laat zijn licht schijnen
op vragen als: kunnen zingeving en intrinsieke
motivatie ertoe bijdragen dat mensen zelf het ini
tiatief nemen om de oude dag naar eigen wensen
in te richten? En kan regelgeving van de overheid
daarbij ondersteunen of juist belemmerend wer
ken?
Prof. dr. R.J. van der Veen bespreekt uitdagin
gen en belemmeringen voor de herinrichting van
ons pensioenstelsel: is meer vrijheid wenselijk in
beleggingsrisico tijdens de opbouw van het pensi
oen en tijdens de uitkeringsfase? En kan het
woningkapitaal voor het pensioen gebruikt wor
den?
Verder komen de uitdagingen rond zelfstan
digheid aan de orde en welke voorzieningen
getroffen moeten worden om langer zelfredzaam
te blijven (M.l. Broese van Groenou). Ten slotte
gaat J. de Boer in op de rol van de werkgevers.
Ook van de Hollandsche Maatschappij werd de
publicatie Een nieuwe kijk op de kosmos geschon
ken, geschreven door E.P. Verlinde. In het zicht
bare heelal bestaan meer dan 100 miljard ster
renstelsels met elk meer dan 100 miljard sterren,
die elk gemiddeld meer dan een miljoen keer zo
zwaar zijn als de aarde. Volgens de huidige oer
knaltheorie zou dit alles tevoorschijn gekomen
zijn uit een gebiedje kleiner dan een zandkorrel,
zo'n 1,8 miljard jaar geleden. De auteur en veel
van zijn collega's vinden dat een absurde veron
derstelling. Eerst behandelt Verlinde de funda
menten van de oerknaltheorie, te beginnen bij de
beschrijving van ruimte, tijd en zwaartekracht,
zoals ingevoerd door Isaac Newton in 1687.
Daarna kwam in 1905 Albert Einstein op de prop
pen met zijn relativiteitstheorie. Een kleine hon
derdjaar geleden werd onder het heelal nog de
Melkweg verstaan, men dacht dat er buiten de
Melkweg niet veel bijzonders was. Een klein
wolkje in de Melkweg, de Andromedanevel
genoemd, intrigeerde veel wetenschappers, tot in
1923 sterrenkundige Edwin Hubble ontdekte dat
dat wolkje tjokvol sterren zat, en weer een apart
sterrenstelsel was. In een eeuw tijd is de kennis
van het heelal enorm toegenomen; op dit moment
is een belangrijke omwenteling gaande in de the
oretische natuurkunde. Nieuwe ideeën komen
voort uit grote ontwikkelingen in de vorige eeuw:
de beschrijving van zwarte gaten en de snaarthe
orie. Beide ontwikkelingen worden door de auteur
uitgebreid behandeld. Uiteindelijk komt hij tot de
conclusie dat de oerknal als creatie van het uni
versum een mythe is. Het is volkomen onmogelijk
dat alles in het heelal, met alle informatie daarin
vervat, zomaar uit het niets tevoorschijn geko
men kan zijn. De beschrijving van het ontstaan
van het heelal zal uiteindelijk vervangen worden
door een beter, fundamenteler begrip en verkla
ring van de oorsprong van de kosmos.
In het Jaarboek 2014 van het Koninklijk Lim
burgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap
schrijft H. van Hall 'Steden in de Nederlandse
provincie Limburg gedurende de Middeleeuwen
sedert ca. 1200'. Het klassieke beeld dat door mid
del van een oorkonde stadsrecht moet zijn ver
leend om in de middeleeuwen de naam stad te
kunnen dragen, is al lang verlaten. Het gaat nu
om een aantal stedelijke kenmerken die in onder
ling verband bekeken moeten worden. Gedacht
wordt dan onder andere aan juridische, economi-
116 Aanwinsten
