"Het is een man!"1, en we noemen hem Nico.
Een middeleeuwse grafplank ging door een 21ste-eeuwse CT-scanner
Aagje Feldbrugge
Op dinsdag 13 december 2016 gingen de laatste
resten van een man die buiten het vroegmiddel
eeuwse dorp Walicrum aan de Walcherse noord
kust begraven was door de CT-scanner van het
Admiraal De Ruyter Ziekenhuis (ADRZ) in Goes. Dit
fysisch onderzoek was, als onderdeel van het
internationale project 'Investigating the Dead in
Early Medieval Domburg', geïnitieerd door archeo
logisch adviseur van de SCEZ, Robert van Die-
rendonck, en Letty ten Harkel, onderzoeker aan de
Universiteit van Oxford. Het was een bijzonder
evenement dat het nieuws haalde, zowel in kran
ten, op tv als in diverse sociale media.
Het is de tweede keer dat de planken en resten
van de begraafplaats 'achter Berkenbosch' bestu
deerd werden, nu met geavanceerde natuurkun
dige onderzoekstechnieken. De uitkomsten van
het onderzoek zullen ons, samen met het isoto
penonderzoek dat op de resterende gebitselemen
ten heeft plaatsgevonden en het onderzoek naar
het hout van de grafplanken, meer kunnen ver
tellen over het leven van deze man en over het
maken van grafkisten op Walcheren in de vroege
middeleeuwen.
De nederzetting Walicrum lag van oorsprong
binnenduins, maar de duinen verplaatsten zich
eeuwenlang onder invloed van de wind landin
waarts, zodat resten van de nederzetting - voor
het eerst in 1687 - op het strand weer tevoor
schijn kwamen. Op dit moment ligt alles nog ver
der weg, in zee.
Veel Walchenaren, onder wie leden van het
Zeeuws Genootschap, kenden dit strand als oud
heidkundige vindplaats, zowel uit eigen waarne
ming als uit beschrijvingen die sinds de eerste
vondsten van de Nehalenniastenen in 1647 opge
tekend waren. De eerste middeleeuwse grafvelden
werden ook in 1687 gevonden: iets ten oosten van
de plaats van die votiefstenen, in de buurt van de
plaats die de Domburgers aanduidden met de fan-
tasienaam "woninghen der oude Gothen". Derge
lijke vondsten kwamen vrijwel altijd in het mid
den van de winter aan het licht, als de combinatie
van westerstorm en sterke stroming het zand van
het strand meevoerde, waardoor de onderliggende
veen- en kleibanken tevoorschijn kwamen. In de
loop der jaren werden zo drie grafvelden ontdekt.
Ze werden in 1866 vrij nauwkeurig gedocumen
teerd door J.C. Frederiks uit Oostkapelle. Hij
maakte diverse schetsen van nederzettingsresten
en grafvelden op het strand ter hoogte van kas
teel Westhove.
De bovengenoemde bodemplank met de men
selijke resten werd pas in 1923 gevonden, op het
strand van Domburg-Oostkapelle, ter hoogte van
het buiten Berkenbosch, waar twee jaar eerder al
een klein grafveld aan het licht was gekomen.
Vondst door een conciërge
Archief, het jaarboek van het Koninklijk
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, ver
meldde in het verslag over 1920/'21: "Middeler
wijl heeft zich een ander terrein van onderzoek
geopend. De conciërge van ons Museum, die
sedert lang op ongeregelde tijden het strand van
Walcheren in het oog houdt, ontdekte in het laatst
van Maart dat de zee tusschen de beide uiterste
paalhoofden beoosten Domburg de bovenlaag van
het strand had weggeslagen. Bij nadere beschou
wing meende hij dat er nu graven voor den dag
gekomen waren. Hij bracht omtrent zijne bevin
ding rapport uit, en toen er aan de juistheid van
zijn verhaal getwijfeld werd, vroeg en verkreeg
hij verlof om de plek nog eens te bezoeken. Hij
slaagde er daarbij in, fragmenten van een doods
kist en een of meer geraamten boven te brengen,
welken allen twijfel ophieven; dezen zijn thans in
de vergaderzaal aanwezig. Het verheugt mij aan
deze mededeeling te kunnen toevoegen dat reeds
vanwege het Rijksmuseum van Oudheden te Lei
den een nader onderzoek aan de gang is."2
De conciërge bleef de plek bezoeken, getuige
het verslag in Archief 1921/'22 over 1921: "Op het
strand van Domburg zijn herhaaldelijk in de loop
van het jaar tusschen de laatste beide paalhoof
den, achter Berkenbosch gelegen, sporen van
doodskisten te zien geweest. Het is onze concierge
gelukt de bodem van een kist uit te graven en
Grafkisten op het strand
1
