De geschiedenis van Schouwens westhoek in vogelvlucht Tekst: J. P. van den Broecke. Inleiding. Omtrent de jaarwisseling 19771978 kwam de westhoek van Schouwen plotseling in het nieuws. De Provinciale Zeeuwse Courant van 7 december 1977 begon er mee op zijn voorpagina. Minister wees Kop van Schouwen aan als beschermd natuur monument, zo luidde het opschrift. Voor „minister" moeten we lezen „de minister van cultuur, recreatie en maatschappelijk werk". De getroffen maatregel heeft voor lopig alleen betrekking op het grondgebied van de gemeente Westerschouwen en de begrippen kop of westhoek hebben daar eveneens betrekking op. Op grond van de natuurbeschermingswet 1976 mocht van toen af geen enkele handeling meer worden gepleegd zonder een daartoe strekkende ver gunning. Dat betekende niet dat elke in greep er zonder meer zou worden verboden. Het betekende echter wel, dat elke vergun ningaanvraag in het vervolg zal worden be oordeeld op grond van de waarde die de westhoek nog bezit in natuurwetenschap pelijk en landschappelijk opzicht. De afkondiging van het ministeriële be sluit kwam volkomen onverwacht en sloeg bij de direct belanghebbenden in als een bom. De getroffen maatregel zou immers verstrekkende gevolgen kunnen hebben voor allerlei plannen inzake de toekomstige re- kreatieve ontwikkeling van de Westhoek. Hoezeer de belanghebbenden in en buiten de westhoek van de getroffen maatregelen zijn geschrokken, moge blijken uit de hierna volgende bloemlezing van krantenkoppen. P.Z.C. van 20-12-1977. Deel raad Wester schouwen tegen aanwijzing „Kop" tot na tuurgebied. P.Z.C. van 4-1-1978. Z.L.M. fel tegen aan wijzing Kop Schouwen tot natuurmonument. P.Z.C. van 9-1-1978. Gewestelijke raad landbouwschap wil uitstel aanwijzing „Kop van Schouwen". P.Z.C. van 10-1-1978. Gedeputeerde Staten zijn boos over gang van zaken rond Kop van Schouwen. P.Z.C. van 11-1-1978. Massaal protest be volking tegen bescherming „Kop van Schouwen". P.Z.C. van 12-1-1978. Arob-beroep be scherming Kop Schouwen afgewezen. (Arob Foto's van de schrijver. is de bouw- en ontwikkelingsmaatschappij Jonk - de Rooy b.v. uit Haarlem). P.Z.C. van 16-1-1978. Recreatie-onderne mers diep teleurgesteld. Recron vreest mil- joenenschade na aanwijzing Kop van Schou wen tot beschermd natuurgebied. P.Z.C. van 19-1-1978. Bescherming Kop Schouwen moet verdere aantasting voorko men. Maar de klok wordt niet stilgezet. P.Z.C. van 24-1-1978. Waterschap over rompeld door plannen voor Kop van Schouwen. De opschriften liegen er dus niet om. In allerlei superlatieven hebben de vele belang hebbenden zich kunnen uitleven. Deson danks heeft de minister van C.R.M. blijkens een bericht in de P.Z.C. van 12 december 1978 inmiddels de beschikking getekend waardoor de westhoek definitief werd aangewezen als beschermd natuur gebied. Nu de gemoederen weer wat tot rust zijn gekomen, is wellicht bij velen de vraag gerezen wat de minister met zijn ingreep voor ogen heeft gestaan. Daaraan dient tevens de vraag te worden gekoppeld of de streek door de getroffen maatregel in het algemeen gebaat zal zijn. Het gaat de minister blijkbaar vooral om het behoud van de schoonheid die de westhoek nog altijd bezit, ondanks de aanslagen die er de laatste vijfentwintig jaren allerwege op werden gepleegd. Vooral de oudere streek- bewoners weten maar al te goed hoeveel moois er door menselijk ingrijpen reeds verloren is gegaan. De rekreatie heeft van de westhoek weliswaar een welvarende streek gemaakt, maar de natuur nog verder aantasten zou tenslotte ook de welvaart weer kunnen bedreigen. Met het oog op een nadere bezinning over het wel en wee van de westhoek en zijn problemen, kan enige kennis van de wijze waarop het landschap en de dorpen er in de loop der eeuwen werden opge bouwd en gevormd, geen kwaad. Ik hoop daartoe een bijdrage te leveren waarbij ik me heb beperkt tot een beknopte beschrij ving van het ontstaan en de geschiedenis van de streek die zal eindigen omstreeks het einde van de jaren vijftig. Toen begon de westhoek zich te herstellen van de schade die een deel van het gebied had geleden door de overstromingsramp in 1953. Eerst daarna begon de stormachtige ont wikkeling van de rekreatie op gang te ko men die de westhoek tenslotte zodanig van aanzien deed veranderen, dat de mi nister van C.R.M. zich genoodzaakt zag tot het nemen van de thans getroffen maat regelen. De wordingsgeschiedenis. De wordingsgeschiedenis van Schouwens westhoek verliest zich achter de nevels van de tijd. Ze werd ons wat duidelijker nadat de gegevens van een door de Rijksgeolo- gische dienst in 1956 begonnen onderzoek waren bestudeerd en verwerkt in het kaart- blad Schouwen-Duiveland. Ik zal trachten de geologische geschiedenis van de westhoek, zoals die in de bij dat kaartblad gevoegde toelichting staat vermeld, zo beknopt en duidelijk mogelijk uit het vakjargon te vertalen. We dienen daarvoor in gedachten zeer ver terug te gaan in de tijd. namelijk naar het begin van een periode die het holoceen wordt genoemd, ongeveer 8000 jaar vóór Chr. In de geologie noemt men de begin fase van het holoceen, het pré-boreaal. De kustlijn lag toen veel verder zeewaarts dan thans, maar begon zich wel in oostwaartse 21

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland Magazine / Veerse Meer Gids | 1979 | | pagina 21