HETZELVE ANDERS
HET HOF RIJNSBURG
... Eind 1994 u>as het dank zij een financiële bijdrage van mevrouw AVersprille mogelijk de tekening 'Het
Huis op 't Hof Rijnsburg, van ter zijden te zienin 1772 door Jan Arends gemaakt en door hem gesig
pervlaktewater van een groot deel van
noord- en midden-Walcheren. De bodem-
kaart geeft aan waar nog geruime tijd aan
zienlijke kreken lagen. Zo lag tussen
Rijnsburg en het land van de prelaat (van ... am
bacht". Er was een dijk gelegd vanaf een
natuurlijke hoogte bij de Oranjezonweg
naar een dijk bij Overduin. Het grootste
deel van het ingepolderde land ging beho
ren bij Rijnsburg en drie met name
bemachtigde
Guillaumes vader nog de functie van
bewindhebber van het gewest Zeeland.
Alexander kocht in 1579 de weer op te
bouwen uithof Rijnsburg (uit 1197), aan de
weg tussen Oostkapelle en Serooskerke. Het ...
landgoed was vóór 1572 een klooster en
boerderij van de abdij van Rijnsburg. Hier zal
ook de jonge Guillaume regelmatig hebben
vertoefd.
AJb. 8. De welriekende nachtorchis, Platanthera bifolia LRich., verzameld op een
weide bij Rijnsburg, Oostkapelle, thans op Walcheren verdwenen.
, hetwelk in 1261 en 1291 onder zekere
voorwaarden eenige tienden daaraan schonk. Naast het ge
noemde collegie neemt Plokis van Henegouwen eene waardige
plaats in. Hij kocht van de abdis van Rijnsburg eenige
grootvader aan. Rechtsachter is zijn buitenplaats
Huis Rijnsburg bij Oostkapelle zichtbaar.15
Kaart van de hofstede Rijnsburg, oostelijk van Oostkapellesituatie anno 1688. De formele aanleg van de
buitenplaats die teruggaat op een vestiging (uithof van de abdij Rijnsburg (bij Leiden) in de
Oprijlaan van de boerderij Rijnsburg. (foto
Peter Blom29 augustus 2017)
Holland aan waarbij hij aan
land ging in Vlaardingen en nabij Rijnsburg. Maar het
waterrijke land maakte verdere opmars onmogelijk
en hij moest met zijn leger en vloot terug, waarbij hij
herhaaldelijk door
Floris van Henegouwen, ridder, staat op
3 oktober 1282 de goederen in Noord-
Beveland die hij gekocht had van abdis
en convent van Rijnsburg af aan abdis en
convent van Noorddijk tegen de
Peter Henricszoon moet een belangrijk
persoon zijn geweest, verbonden aan het
beheer van de goederen van Rijnsburg. De
abdij in de buurt van Leiden had al sinds
1199 een vestiging in Walcheren, onder
tussen de polders die,
tussen Oostkapelle en Serooskerke, vanuit
Rijnsburg en Duno waren aangewonnen,
en ander nieuw bedijkt land dat zich vanaf
Vrouwenpolder naar het westen uitstrekte.
Ook in dat geval
, vijf ambachtsvrouwen en vier institutionele
ambachtsbezitters, de stad Middelburg, de norbertijner abdij in Middelburg, de be
nedictinessenabdij in Rijnsburg en de johannietercommanderij te Middelburg
L. C. Meijer, rustend predikant der Nederlandsche her
vormde gemeente van Hontenissete Rijnsburg. 1842.
L. C. Meijer, rustend predikant der Nederlandsche her
vormde gemeente van Hontenissete Rijnsburg. 1842.
bereid naar Rijnsburg te komen om daar
een godsdienstoefening te leiden - een zeer
grote eer. In zijn testament bepaalde Wilhelm dat
de buitenplaats in zijn geheel voor 3400 vlms
20400) aan zijn tweede ... gekocht, ging bij Wilhelms (I) overlijden in
1758 Rijnsburg over naar Cornelis, die het op 4
juni 1761 overdroeg aan Wilhelm (II).
chcrsche Arkadia, I, 96: ..Rijnsburg, toen (d.i. a0 1618)
genaamd het Roode Hoff, en in vroeger tijd het Zwarte-Mue-
nicken Huus".
... Dat met het bouwhuis Rijnsburg, het Rode hof en het
Zwarte-monniken huis één en hetzelfde gebouw bedoeld
wordt, zoals uit de bovenaangehaalde plaatsen uit Smalle-
gange en Gargon blijkt, wordt ten
chcrsche Arkadia, I, 96 Rijnsburg, toen (d.i. a0 1618)
genaamd het Roode Hoff, en in vroeger tijd het Zwarte-Mue-
nicken Huus".
... Dat met het bouwhuis Rijnsburg, het Rode hof en het
Zwarte~monniken huis één en hetzelfde gebouw bedoeld
wordt, zoals uit de bovenaangehaalde plaatsen uit Smalle-
gange en Gargon blijkt, wordt ten
vervoerd is van
Rijnsburg naar het moederklooster in Hol
land, of er handel is gedreven met Enge
land, zullen we vermoedelijk nooit met
zekerheid weten.
Aan de overkant op hoeve 'Rijnsburg'werd het werk ver
volgd. Rond een drinkput die geheel door regenwater
gevoed wordt,
In Steven Jansz. blok lag ook Rijnsburg, migratie-
naam voor het hof, dat het vermaarde Benedictinessenklooster
Rijnsburg bij Leiden op het eiland Walcheren had laten
bouwen. De adellijke abdij van ... Rijnsburg verwierf in den loop
der tijden op Walcheren uitgestrekte bezittingen. In het om
wentelingsjaar 1572 bezat zij aldaar niet minder dan 560 ge
meten en 125 roeden lands een deel dezer landerijen
In Steven Jansz. blok lag ook Rijnsburg, migratie-
naam voor het hof, dat het vermaarde Benedictinessenklooster
Rijnsburg bij Leiden op het eiland Walcheren had laten
bouwen. De adellijke abdij van ... Rijnsburg verwierf in den loop
der tijden op Walcheren uitgestrekte bezittingen. In het om
wentelingsjaar 1572 bezat zij aldaar niet minder dan 560 ge
meten en 125 roeden lands een deel dezer landerijen
Bij de verkoop der geestelijke goederen te Vere, anno 1576,
werd het huis Rijnsburg, alias het Zwarte-monniken huis of
Rode hof verkocht en in den loop der jaren tot een fraaie
buitenplaats veranderd ... . Als zodanig wordt Rijnsburg vermeld
in de „Beschrijvingen van Tiendblokken op Walcheren", a°
1783, onder Serooskerke, no. 90 „de buitenplaats Rijnsburg"
(Rensburg). In 1866 werd zij voor afbraak
Bij de verkoop der geestelijke goederen te Vere, anno 1576,
werd het huis Rijnsburg, alias het Zwarte-monniken huis of
Rode hof verkocht en in den loop der jaren tot een fraaie
buitenplaats veranderd ... . Als zodanig wordt Rijnsburg vermeld
in de „Beschrijvingen van Tiendblokken op Walcheren", a°
1783, onder Serooskerke, no. 90 ,,de buitenplaats Rijnsburg"
(Rensburg). In 1866 werd zij voor afbraak
nieuw bedijkt land in Serooskerke, door Koning Willem aan
de O.L.V.-Abdij te Middelburg, maar door bisschop Otto van
Utrecht aan die van Rijnsburg geschonken. Het recht van den
bisschop bleef ... Het zal nu iedereen wel duidelijk geworden zijn, dat het
Zwarte Monniken huis, een bouwhof der Benedictinessen
abdij van Rijnsburg, zijn naam eenvoudig te danken heeft aan
het zwarte ordegewaad der
nieuw bedijkt land in Serooskerke, door Koning Willem aan
de O.L.V.-Abdij te Middelburg, maar door bisschop Otto van
Utrecht aan die van Rijnsburg geschonken. Het recht van den
bisschop bleef ... Het zal nu iedereen wel duidelijk geworden zijn, dat het
Zwarte Monniken huis, een bouwhof der Benedictinessen
abdij van Rijnsburg, zijn naam eenvoudig te danken heeft aan
het zwarte ordegewaad der
Rijnsburg, is onduidelijk. In 1732 droeg Johan
Godin jr. de buitenplaats over aan Wilhelm van
Citters (I) (1685-1758), een telg uit één van de
meest vooraanstaande regentengeslachten in Zee
land ... gedurende de zeventiende en achttiende
eeuw. Van Citters heeft een zeer belangrijke rol
gespeeld in de ontwikkeling van Rijnsburg, zodat
een uitweiding over zijn leven hier op zijn plaats
is.
Spinoza, die speciaal voor deze geheim te houden
missie, in een gebhndeerd koetsje vanuit Rijnsburg door de linies
bij Woerden was gehaald. Zou Turenne hebben gewonnen, dan
had Spinoza toegezegd professor ... filosofie te zullen worden aan
de Sorbonne Universiteit te Parijs. Won echter Spinoza, dan zou
hij naar Rijnsburg terugkeren en de Franse troepen trokken terug
op Maastricht. Dat was de deal.
Het initiatief uit 1207 om de kerkgang van
bewoners van dit gebied te regelen werd
genomen kort nadat de graaf 250 gemeten
grond in Oostkapelle had geschonken aan
de Hollandse abdij Rijnsburg. Dat ... was ge
beurd in 1199 en 16 gemeten ervan lagen
helemaal tegen Serooskerks gebied aan,
mogelijk ten zuidwesten van de Oostkapel-
seweg, waar nu Klein Rijnsburg ligt.3 Tus
sen 1199 en 1213 polderde de
Rijnsburg. In 1480 was er in den Haag eene zaak aan
hangig tusschen Mevrouw Van Rijnsburg en de vijf ambachten.
... In 1487 ging er iemand naar het klooster te Rijnsburg,
om een extract uit het register, betrekkelijk de lasten die
zij hebben op den wetermolen binnen deze stad.
Alb. 9: Rijnsburg in de negentiende eeuw met tuin in land
schapsstijl. (RAZ Collectie De Bruyne, 130-14)
... Rijnsburg onderging hetzelfde lot als zovele an
dere buitenplaatsen op Walcheren. Het huis, dat
jarenlang had leeggestaan, werd in 1866 voor af
braak verkocht en twee jaar later gesloopt. Van
de
Reeds in I24>6 wordt bij den koop van een schor door dc
abdij van Rijnsburg alsook in 1280 en later bij verkoop var
het ambacht Zandijk 2)de Lemmel aangemerktals het wart
als de zuid ...
Middelburg en de abdis van Rijnsburg in 1248is tamelijl
onbepaaldgeeft daardoor niet zoozeer de juist omschrevei
grens van de besproken goederen te kennen maar dient blijk
baar in een ruimeren zin te worden
Willem de Derde. Zij verzocht hem aan
sluiting te mogen zoeken bij de Abdij van
Rijnsburg. Dit verzoek werd op 14 april
1317 ingewilligd. De Abdij van Rijnsburg
zou het genot van alle privileges die
hiervan zijn
bestemd voor de abdij van Rijnsburg: bij de derde beoorkonding is de abdis van
dit klooster nauw betrokken geweest. Van deze drie is de oorkonde van 10 juli
1263 nog niet doorslaggevend2". De ... 1261 en 13 januari 1265, speelt daarentegen geen enkele Middelburger een
rol21. Uit de betrokkenheid van de abdij te Rijnsburg bij deze vier verschillende
oorkonden mag de conclusie getrokken worden dat
Willem zoon van Wivina, poorter van Middelburg, en zijn vrouw Badeloge verkopen aan abdis
en convent van Rijnsburg dertig gemet lands, gelegen in een gebied genaamd Poire in de pa
rochie van ... Origineel: Algemeen Rijksarchief Den Haag, Archief van de abdij van Rijnsburg inv. nr 776,
regest nr 55.
daarom onduidelijk waar het kerkelijk bij
hoorde. De inpoldering, door Rijnsburg,
van land dat hier noordelijk aan grensde
en dat in aanmerking kwam om Oostkap-
pels gebied te worden omdat het vanuit
1251 16 Jan. Graaf Willem II beveelt zijn broeder Flo
ws, of den baljuw van Zeeland, de abdis van Rijnsburg
bij bet bedijken van land te Oostkapelle te beschermen.
.
Collectie James Beckett en Zeeuws Genootschap/Zeeuws Museum.
Foto achterzijde omslag: Krijn Coppoolse (1832-1900), boer op de
boerderij Klein Rijnsburg, gelegen naast de buitenplaats Rijnsburg te
Oostkapelle
goed als zeker het omvangrijkst geweest. Het komt voor het eerst voor in 1199,
wanneer graaf Dirk VII 250 gemet grond op Walcheren, dat is 100 ha, met de ab
dij van Rijnsburg ruilt tegen goederen in ... 15. In juni 1277 verkoopt de abdij van Rijnsburg 234 gemet land tussen Oostkapelle en Domburg
aan de abdij van Middelburg, Koch. Kruisheer, OHZ, dl. 3, nr. 1788. Op 20 september van hetzelfde
jaar, o
Afb. 5: Plattegrond van het herenhuis op 't hof Rijnsburg in
de jaren 1732, ca. 1730 en 1770
... Bouwmeesters van het huis Rijnsburg
lands in de parochie Oostkapelle aan
abdis en convent van Rijnsburg. De oorkonde die de abdij van Rijnsburg als be
wijs hiervan heeft ontvangen, is gesteld op naam van de verkopers zelf. Willem
en ... 8. Algemeen Rijksarchief Den Haag, Archief abdij Rijnsburg, inv. nr 776, regest nr 55: Kruisheer,
O HZ, III, nr 1322. Zie ook afbeelding 1
volgorde pleit
is het feit dat de gemeentegrens in het
nieuw ingepolderde land van Rijnsburg
precies in het verlengde ligt van deze
scheiding. Later moet ook het deel ten
vesten van de Brouwerssprink - maar ... ver
anderd. De zorg voor de afwatering van de
benedenloop van de Zoetendaalse sprink
lag voortaan in handen van de waterstaat
kundige experts van Rijnsburg, en drukte
dus veel minder op de parochianen
Rijnsburg, p. 37)
... 1444 Zys Gillisz. (Neuteboom-Dieleman, Rijnsburg,
p. 38)
7. De oostelijke restgeul (de huidige diepte) ten
noorden van Leeuwendamme suggereert een
forse waterafvoer vóór de eerste inpoldering
door Rijnsburg, die dan ook niet helemaal tot
aan de oostelijke ... 13. Alleen stroomde deze Kene niet echt in de
richting van 'een dijk', of er zou de dijk van de
nieuwe polder van Rijnsburg mee bedoeld moe
ten zijn.
inkomsten en de uit
gaven. Met collecten en bazars werd
geld bijeengeschraapt; het ging vaak om
kleine bedragen maar er waren ook grote
geldschieters zoals de Hervormde Ge
meente van Rijnsburg die 4 ... .000 gulden
gaf en later kwam daar nog de opbrengst
van een collecte in Rijnsburg bij:
Middelburg en Rijnsburg, bezaten er buitenverblijven. In de 16de eeuw verrezen de eerste
particuliere zomerverblijven, met tuinen in renaissancestijl. Een eeuw later was het aantal explosief
gegroeid; eind 18
de in 1979 door Dr. H. Halbertsma verrichte proefopgraving.13)
Halbertsma steunt bij zijn datering op de gelijkenis van onze basiliek met de kerken te
Rijnsburg, Vlaardingen en Aardenburg, die
, ligt de buitenplaats Rijns-
burg. Rijnsburg staat foutief voor het hof
Duinhove. (Rijksarchief in Zeeland, Zelandia
Illustrata deel I, nr. 268)